Tuesday, 14 August 2012

रुझेको प्यासी मन


हिजो राती बाटै बाहिर पानी परिरहेको थियो । झ्याल बाट आएको सिरसिरेले मैले ओढेको पछ्यौरी उडाइरहेको थियो । घरी हावाले घरी पानीले अनि घरी मनका ज्वारभाटाहरुले मलाइ चिसो पारिरहेका थिए । यसै त मेरो मन चिसो छँदै थियो त्यसमा झरि, हावा अनि तिम्रो यादले म कठ्याङ्ग्रिइरहेकी थिएँ । तिम्रो न्यानो अँगालोको सपना बुनेर कौशीमा सुनसान रातमा अग्रात खोजिरहेकी थिएँ ।

मैले उसलाई धेरै समयको प्रतिक्षा ब्यग्रता पछि दोबाटोमा भेटेकी थिएँ । कहिले नभेटेको मान्छे नदेखेको मान्छे मात्र मनले देखेको मान्छे देख्दा सामान्य नर्भस भए पनि उ सँग म पहिले देखिनै भेटिराखेको र देखिराखेको जस्तै भयो कुनै नयाँ भएन मलाई । उस्को काख जन्मै देखि मेरो, उस्को निराकार मायामा म पनि उस्तै गरि घुलिएकी थिएँ । त्यसबेला मैले त आफैलाई पनि भुलेँ, मेरो उद्गम पनि भुलेँ । हामिले सँगै नास्ता गर्यौँ मन त शेयर गरेकै थियौँ एउटै खाजा पनि शेयर भयो एकै ठाउँमा तै पनि कुनै अनौठो लागेन बरु अझै केहि पुगेन झैँ लाग्यो ।

त्यसपछि हाम्रो यात्रा बाइकमा भयो, उ अगाडि बस्यो म पछाडि बसेँ, बाइकको यात्रा पनि जिवन यात्रा जस्तै थियो, तल ठूलो नदी अरठ्ठपरेर घरी सुलुलुलु घरी ढलीमली गर्दै थियो । लैनो भैसीको ब्याउँते दुध जस्तै पानी पनि अल्छि मान्दै ठेलिँदै थियो झन त्यसमा मेरो राजा सँग भेट भएको बेला मेरो मन लैनो भएर त्यसभन्दा पनि बाक्लो भएको थियो जुन आफैलाई पनि मत्मत्याउने भइसकेको थियो । आफैलाई म के गरुँ के गरुँ जस्तो भएको थियो । बाटैमा यात्रैमा हिँड्दा हिड्दै उसलाई समातेर चिमोटुँ जस्तो भएको थियो तर म आफैलाइ सम्हालिरहेकी थिएँ । बिभिन्न बहाना मा शारिरीक रुपमा पनि निशान सँग पौँठेजोरी खेल्दै थिएँ म, बाटोका जोल्टिङ्गहरु, खाल्डाखुल्डीहरु पनि कहिलेकाहिँ त काम लाग्दारहेछन झैँ लाग्यो, उफाथ्र्यो घरी घरी । उसको चलाउने स्पीड पनि अलि गरम नै थियो अनि घरी नरम पनि थियो, बाटोमा मेरो हाल सोधिरहन्थ्यो मेरो चाल सोधिरहन्थ्यो र बाटोका ऐतिहासिक स्थलहरु पनि दर्शन गराउँदै थियो जुन म पहिलो पटक भएपनि साक्ष्यात्कार गर्न पाएकी थिएँ ।

हाम्रो पाल्पा बजार पनि कम्ता राम्रो थिएन, काठमाण्डौ बिभिन्न टोलका नाउँमा यहाँका टोलका नाम राखिएका थिए अनि सँस्कृति पनि केहि मिल्दो जुल्दो थियो । पाल्पाको सिरानमा श्रीनगर उस्तै राम्रो अनि अलि टाढा रानी महल पनि यहि जिल्लामा कालीगण्डकीको किनारमा छ भन्ने सुनेकी हुँ तर जान पाएकी छैन । आफ्नी मनकी रानीको सँझनामा सुनसान ठाउँमा महल बनाएर सँझनालाई राणाकालीन शासकले इतिहास बनाए, म पनि एक छिन रानी भइ हेरेँ अनि निशानलाई सँझेँ, उस्ले पनि मलाई यस्तै माया गर्छ कालीगण्डकीको किनारमा न सही मनको किनारमा त रानीमहल बनाएकै छ, त्यो रानीमहलमा त के नै छ र भन्ने सँझेँ अनि एकपटक उसलाई हिँड्दा हिँड्दै मज्जाले च्यापेँ, उसले के भयोे बाबा डरलाग्यो भनेर सोध्यो स्पीड कम गरुँ भन्दै थियो मैले तिमिले सके जति गर भनेँ, म मा घरी घरी उर्लिएर आउँथ्यो खहरे अनि सम्हालिएर टार्थेँ ।

हामी भेट हुन भन्दा पहिले नै एक आपसमा समय मागिरहेका थियौँ तर बोल्न नसकेका प्वाक्क परेका थियौँ जुन गुनासोले बिस्तारै नजिक ल्यायो र एक दिन दुबैले दुबैसँग माग्यौँ भन्ने लाग्यो । म पाल्पा बाट काठमाण्डौँ हिँडेकी मान्छे र उ पनि पोखरा बाट हेटौँडा हिडेको मान्छे हामि मुग्लिङ्गमा भेट भयौँ र दिन शेयर गर्न मेरो फर्माइशमा सौराहा जाने कुरा भयो अनि हामि उता तिर हुईँकिएका थियौँ । उ पनि धेरै समय सौराहा नगएको रहेछ त्यसैले बाटो सोधेर हामि सौराहा तिर लाग्यौँ र बाटोमा सामान्य हुँदा हुँदै गन्तब्यमा पुगियो, बिसौनीमा बसियो र बल्ल आफ्नो परिवार जस्तो आफू सम्पन्न भए जस्तो लाग्यो ।

समयले यस पटक हामिलाई जिन्दगीको पयो बटार्न पहिलो पटक साइत जुराईदिएको थियो । हामि पनि अझै झ्याम्मिन खोज्दै थियौँ मनका तख्ताहरुमा दुखका कथाहरु एक्लो हुँदाका पीडाहरु सावीक जिन्दगीका आरोह अबरोहहरु शूलहरु अनि तुषहरु पनि निचोर्दै थियौँ । भेटहुँदा हामिहरुलाई बिसाउने चौपारी भेटेजस्तो जिवनका आफ्ना परिस्थिति र परिवेश भुलेर आफैमा हराइरहेका थियौँ । मायाका सर्जामहरु जोरजाम गर्नमै हाम्रो समय खर्च भइरहेको थियो तैपनि उत्ताउलो माया मौसमी माया हामिमा थिएन । हाम्रो त इँगेजमेण्टमात्र भएको थियो त्यहि पनि फेसबुकमा भेट त बल्ल पहिलो पटक भएको थियो र पनि बर्षौ पहिले बिबाह भैसकेको पुरानो जोडी धेरै बर्ष पछि भेट भए झैँ कस्को मनमा को पसेर हुँडल्ने भन्ने ध्याउन्नमै थियौँ ।

मैले निशानलाई निशान भन्दा पनि मेरो काले भनेर बोलाउँथेँ अनि ऊ पनि काली बज्यै भनेर चिमोट्थ्यो शायद काले भन्दा उसलाई कस्तो कस्तो लागेर होला । घरी उस्को चुम्बनले घरी उसको आलिङ्गनले मलाई तरङ्गीत पारीरहन्थ्यो, मलाई उस्को काखमा अहिले त रमाइलो गर्न भन्दा पनि रोएरै पुगेको थिएन । जिबनका कुइनेटाहरुमा मैले भोगेका अमिला समयहरु, नीम जस्तै तीता लाग्ने ति अरिमुठे यादहरु म झन आल्हादित हुन्थेँ र उस्को काखमा झम्टिएर रुन्थेँ घरी घरी । त्यो रुवाई मलाई पीलो निचोरे जस्तै हल्का हुन्थ्यो जस्ले फेरि अलिकति मनमा खुशी भएर हल्का हुन्थेँ अनि हावामा तैरिए जस्तै उसँग तैरिन्थेँ म अनि राप्ती खोलामा गोहीले बयेली खेले जस्तै हामी मायामा बयेली खेल्थ्यौँ ।

साँझ पख राप्ती खोलाको किनारमा हामिहरु डुल्न हिड्यौँ, अप्ठ्यारो ठाउँमा घरी मैले घरी उस्ले मलाई हात दिन्थ्यो अनि हातमा हात मिलाएर हामिहरु प्रकृतिको बिबिधताको पनि फूर्की लगाउँदै हिँड्दै उता परको ढिस्कोमा आराम कुर्चीमा बसेर कालो चिया पनि खायौँ । बिधिवत रुपमा रेष्टुरेण्टको कुर्चीमा बस्दा उस्को हस्पिटालिटी हुनु स्वभाविक नै थियो । बोलेर कहिले नसकिने हाम्रा कथाहरु सकिएकै थिएनन । फोनमा बोलेको फेसबुकमा च्याट गरेको अनि कमेण्टमा दोहोरी खेल्नु त के हो र यो सामिप्यता त स्वर्ग जस्तै भयो हामिलाई मनको धोको पु¥याउनलाई, अनि थाहा भयो त्यो बिजुली माया भन्नाले फेसबुक माया र यो साक्षात मायामा कति भिन्नता रहेछ भनेर तर माध्यम त त्यहि थियो फेरी ।

सँघर्ष गर्दा गर्दै  म यहाँ सम्म आइपुगेँ र अगाडि पनि त्यति सजिलो छैन तैपनि म निशान लाई साथ दिए र दिइरहन्छु पनि अब त जिवनको यो दैनिक होमवर्क जस्तै भयो समयले जुराइदिएको बिभिन्न अबस्थामा समय भन्दा हामी अगाडि थिएनौ अनि त्यहि समयका हामि दास थियौँ । सौराहा बजारमा रातभर राती नौ साढे नौ बजेसम्म डुल्यौँ अनि होटलमा आएर बिसायौँ आफ्नै बिस्तरामा अझ भनौ हाम्रा बिस्तराहरु मनहरु थिए मनको सिरानी राखेर मायाको सुकुलमा नै सुतिरहेका थियौँ । भन्थे केटा केटि भेटहुनु भनेको पहिलो शर्त केहि फरक हुन्थ्यो हामिमा त्यो बिषयले भन्दा पनि धेरै समयमा लामो पर्खाइमा भेटिएका प्रेमीहरु अझै माया साटेरै पुगिरहेको थिएन । चुम्बनमा हराउनु आलिङ्गनमा बिलाउनु फेरि भेटिनु त सामान्य भयो निशान सँगको बसाई मेरो लागी, उ एकदम असल मानिस हो असल जिवनसाथी हो कति समर्पीत छ कति निष्ठावान छ भनेर म शब्दमा ब्याख्या नै गर्न सक्दिनथेँ म ।

निशान पनि एक्लो छ, उसलाई उस्को नियतिले जहिले पनि सताइरहन्छ बिभिन्न नाउँमा, तै पनि उ समय सँग हार मान्ने मानिस होइन परिस्थिति सँग जुध्ने शक्ति उसँग मौजुद छ र त लडिरहेछ, लड्ने हिम्मत राख्छ मेरो बैशाखी टेक्न चाहन्छ, ऊ जे पनि गर्न समर्थ छ उसलाई हरपलमा मेरो साथ सदा सर्वदा रहन्छ, सँगै बस्नु रमाउनु मात्र जिन्दगी होइन यो बसाई ले धेरै समयको लागि पुग्छ यहि यादहरु साँचेर धेरै समय फेरी बाच्नु पर्छ त्यसमा मलाई कुनै बिस्माद छैन उस्को माया नै मेरो लागी हजार हो उस्को जिन्दगी मेरो लागी अमूल्य छ मेरो सास पनि त्यसैमा अड्किएको उस्को सास सँगै ।

यसरी हेर्दा यो कथा सभ्यताले लेखे जस्तो भए पनि मैले सभ्यताको धेरै पटकको गुनासो र अनि बार्तालापको आधारमा मैले कथात्मक रुपमा प्रस्तुत गरेको हुँ । बास्तवमा यस्तो भइदिए हुन्थ्यो भन्ने गुनासोका आधारमा तयार पारिएको हो । मैले र सभ्यताले आफूहरु बिचमा घुलाएका अनि घुल्न बाँकी कथाहरुको सँयोजन होला । अवसर अनि त्यस्तै परिवेशको खोजी होला भनेर बुझिदिनुहोला अझै मेरी सभ्यता काली डल्लीको तर्फबाट एउटा केटी भएर कथा लेख्दा केहि नपुग्नु स्वभाविक हो त्यसलाई यहि रुपले बुझिदिनु होला । यो हामी दुबैको मनको कथा हो अझै कथा भन्दा पनि मनोबाद हो अनि लेखन शैली मा नयाँ प्रयोग हो मेरो ।

Sunday, 5 August 2012

आँखाले रुनेहरु र मनले रुनेहरु


कपाल खौरेर कोहिले टाउकोमा रुमाल बाँधेका, कोहि ढाका टोपी हातमा पट्याएर खुइय गर्दै हिँडेका, हतारिइरहेको दृश्य मैले देखि रहेको थिएँ । म निदाएकै थिइन सबै कुरा मैले थाहा पाइरहेको थिएँ । मेरा हात खुट्टाहरु फेन्सी पसलेले कपडा पट्याए झैँ पट्याएर कसेर बाँधिएको थियो । हरियो बाँसमाथी टाउको अड्काएर बाँध्दा पनि मलाई आराम भइरहेकै थियो । हिजो सम्म पलङ्गमा अनि त्यसमाथि डसना अनि आरामदायी तकियामा बिसाउने ज्यान आज झन हिजो भन्दा सजिलो अनुभव भइरहेको थियो । मैले कहिल्यै नदेखेका अनुहार पनि मलिनो अनुहार बनाएर लुरुलुरु हिँडेको पनि देखेँ । राम राम सत्य हो भन्दै भट्याउँदै माइला दाई बाटोमा धानका फूल छर्दै थिए । अस्ति ओढेको मुलायम कम्बल (ब्लाँकेट) भन्दा आज यो कात्रोले कति न्यानो बनाएको मलाई, सोँचेँ म नमर्दै यो कात्रो ओढ्न पाएको भए कति न्यानो हुन्थ्यो होला, अभावमा जहिले पनि म सिरक भित्र कहिल्यै पनि तातिन कठ्याँग्रीइ रहेँ ।

एक हप्ता अगाडि म लमतन्न भएर सुतिरहँदा, कोल्टो फर्किन नमिल्दा श्रीमती उस्का सैँसाथेहरु सँग बजार गर्न गई, म कति असमटिएँ तिर्खा लाग्यो र पनि पानी खान पाइन, मलाई आफ्नै ज्यान भारी भयो, सोचेँ म नै यो पृथ्वीको भार रहेछु , यसरी त कोहि पनि नबाँचोस, आज उसैले मरे पछि मेरो सास गएपछि नरोएरै रुँदै मेरो मुत्युउप्रान्त मुखमा पानी हालिदिई र बल्ल अस्तिको तिर्खा मेटेँ मैले अनि ढिलै भए पनि धन्यवाद दिएँ श्रीमतीलाई पहिलो पटक उसले मेरो लागी भनेर एउटा काम गरिदिई । मैले भन्दै नभनेका कुराहरु निकालेर फूर्का हालेको अनि मेरो गुणगान गाएको मलाई कत्ति पनि पचेन तर थाहा पाएर पनि म केहि प्रतिक्रिया दिन सक्ने अबस्थामा थिइन । घरी घरी त मन छुन खोज्थी तर उस्कै अर्को नपच्ने कुराले मलाई पहिलेको कुरा बिर्सन बाध्य तुल्याउँथ्यो ।

अर्कोले भिडमा थप्यो, हेर नखरा पारेकी यस्को त सप्पै मलाई थाहा छ, यो गोपाललाई यसैको कारणले यस्तो भएको हो, चिन्तै चिन्ताले रक्सीमा डुबेर मर्यो बिचरा भन्दै थियो अनि हो त नि भनेर सार लगाउने पनि हुलै भए । दुइचार जना आइमाइको हूलमा फेरि अर्को आवाज आयो, हेर बैँशैमा बिधुवा भई अब कसरी गरी खान्छे, जँड्याहा पोई परेसी यस्तै हो, धन्नै घर चलाएकी रैचे बिचरा पनि भने, अनि त्यसै माथि धन्दा नमान साइँली, हामि छम नी, कोहि नी नभएनी इश्वर भगवान त छन नि पाप धर्म उनैले हेर्छन पनि भन्न थाले ।

यस्तैमा गौँडामा चिप्लीएर मेरो लाश खोलामा झर्ने भिरबाट दुई बल्ड्याङ्ग तल खस्यो अनि हिलो धूलो भयो सब भन्दा पहिला हाँस्ने श्रीमती र उसका आसेपासेहरु भए अनि सुस्त मनस्थितिका गाम्नागे बा पनि हाँस्नु भयो अनि उत्तिखेरै थुतुनो चिमोटेर मुख बन्द गर्नुभयो तर अरु हरु खित्का नछोडेपनि थुतुनोमा लालि बालेकै थिए । अनि मैले फेरि आफैलाई छामेँ, भर्खरै गोहिका आँशु चुहाउने हरु हाँसेको देख्दा मनमा चिसो पसेर आयो । जस्का लागि  सबभन्दा धेरै समय खर्चेँ, धेरै माया दिएँ, जस्को फलिफापका लागि मैले मेरो आफ्नो फलिफाप हुने कामलाई नै छोडेर लागेँ, तिनिहरुनै भिडमा अमिला र अझ अमिलो पस्नु भन्दा अगाडिका कागती जस्ता नीला र तिता भए । अझै कोहि कोहि त मेरो लाशलाई पनि थिलो थिलो पारेर धूलो पारेर मलाई सिध्याउन चाहन्थे, उनीहरुको ओठ थर्थराइरहेको थियो, दुर्भाग्यबश हर्ताकर्ता फेरि उनिहरु नै थिए । मेरो लाशलाई काँध दिने मेरा मान्छेहरु भए हुन्थ्यो, अनि मलाई ओल्टाई पल्टाई गर्ने मायालू हातहरु भएपनि हुन्थ्यो जस्तो लाग्दथ्यो । एक छिन पछि त खरानी हुनु छ त्यो भन्दा पहिला स्पर्श मात्रै पाए पनि हुन्थ्यो झैँ लाग्दथ्यो घरी घरी, चिच्याउन मन लाग्दथ्यो अनि असतीहरु मेरो लाश लाई नछो भन्न मन लाग्थ्यो तर के गर्नु यस्तै भइरहेको थियो ।

सप्कोमा मुखलाई थुनेर आँखाले नरोएर धुरु धुरु रुनेहरु पनि भिडमा मैले देखेँ । मनलाई कागती जस्तै निचोरेर मेरो लाशको पछाडी लाग्ने त्यस्ता मन हरु अगाडिका मनहरु भन्दा भिन्दै थिए धेरै थिए, जस्ले मलाई मनै बाट पढेका थिए तिनीहरुले मलाई चाहेर पनि बिर्सिन नसकेको अनि घाटमा बिदा गर्नै नमान्ने अनि नचाहने हरु पनि देखिए । एक दुइजनाको त भक्कानो पनि फुटेको देखेँ, म आँशु पुछ्न चाहन्थेँ र पनि म सक्दिनथेँ । मलाई थक्क लागेको कुरा मैले त्यस्ता मनहरुलाई आफ्नो बनाउन सकिन । जिवनको कुनै कालखण्डमा उनीहरुको सुख दुख साट्न सकिन । म बाध्य नहुनु थियो मैले बेलैमा बिद्रोह गर्नु पर्दथ्यो सकिन मैले यो मेरो कम्जोरी थियो, तै पनि अरुले के भन्लान आफ्नो इज्जत के होला भन्ने नाउँमा म फगत लतारिइरहेँ । अब फेरि बाँच्न पाए म पक्कै बिद्रोह गर्थेँहोला जस्तो लाग्थ्यो ।

मलाई घाटमा लगियो सर्वाङ्ग नाङ्गेझार पारेर दाउरा र परालले छोपियो अनि तलबाट माइला दाईले दागबत्ति दिनुभयो, माइला दाई भने मज्जाले रुनुभयो, इलामबाट आउने माइखोला भन्दा पनि बढि रुनु भयो । मलाई पनि रुवाउनु भयो अरु पनि रोए, कोहि आँखाले मात्र रोए, कोहि नरोएरै मनले रोए । आँखाले रुने र मनले रुनेको हूल छुट्टियो ।  आँखाले रुनेहरु उता म खरानी नहुँदै, अस्तु सेलाउन नपाउँदै माइला दाईलाई भागवण्डाको बारेमा ख्यार ख्यार पार्दै थिए । खर्चपानीको कुरा गर्दै थिए मलाई बिरक्त लाग्यो, बोझ लाग्यो आफ्नो मृत्यु पछि पनि । मेरो चितामा आगो बलिरहँदा एक्कासी ठूलो आवाज आयो म झस्केँ, सभ्यता भनेर चिच्याएँछु, अनि दिदिले के भयो निशान भनेर बोलाउनु भयो, केहि हैन दिदि भनेर टारेँ ।

तर यस्तो बिषय मेरो सपनामा कसरी आयो न मेरो पारिवारीक हुलिया मिल्छ, न मेरो जिवन सँग मेल खान्छ, तर गोपाल भन्ने मान्छे को यस्तो कहाली लाग्दो यथार्थले मलाई पनि छोयो, जिवनको अर्थको गहिराईमा पुगेँ म । यस्ले सिकाएको पाठ भनेको मलाई दिलै देखि पढ्ने, माया गर्ने मान्छे, असल साथीलाई आफ्नो जिवन बाँड्न पाउँ, भलै एक दिन बाँच्न पाइयोस तर उस्कै काखमा हराउन सकुँ, जिवनका भए भरका माया उस्लाई दिन सकुँ । मायाको अर्थ अनि जिवनको परिभाषा म आफै बनाउन सकुँ भन्ने कुरा मैले सिकेँ । आँखाले रुनेहरु र मनले रुनेहरुको बिचमा पर्खाल लगाउन सकुँ । मैले तिमिलाई दिएको माया मात्र होइन सम्पूर्ण जिवन नै हो भनेर सगर्व भन्न सकुँ । मेरो अगाध माया तिमिलाई, मेरी सभ्यतालाई अनि हाम्रो अर्थपूर्ण साथलाई । तिमि जहाँ रहे पनि मन हाम्रो एकै ठाउँमा छ भनेर भनिरहेकै छु, सास रहुन्जेल यहि मन्त्र जप्न पाइयोस सधैँ सधैँ तिम्रो मनको राजा बन्न पाइयोस अनि आफ्नो सिँहासनमा तिमिलाई रानी बनाएर राख्न पाइयोस । तिमि म भित्र अनि म तिमि भित्र हराउन पाउँ, एउटा स्पर्शले सधैँ छोइरहोस, एउटा चुम्बनले सधैँ चुमिरहोस, हर खुशीमा अनि हरु कठिनाइहरु तिम्रो साथको डोरी समातेर छिचोल्न सकुँ ।