माया र स्वार्थ

धेरै बर्ष पहिलाको कुरा हो त्यहाँ एउटा ठूलो स्याउको रुख थियो । एउटा सानो बालक दिनदिनै स्याउको रुखमा आउँथ्यो खेल्थ्यो रुखलाई माया गथ्र्यो । घरि रुखको टुप्पोमा पुग्थ्यो, भोक लाग्दा स्याउका दाना टिपेर खान्थ्यो अनि थाके पछि रुखकै फेदमा आड लगाएर बस्थ्यो थकाई माथ्र्यो । उस्ले रुखलाई र रुखले उसलाई एक आपसमा माया गर्दथे खेल्थे पनि ।

समय बित्दै गयो, बालक पनि अलि ठूलो भयो दिनदिनै रुख संग खेल्न आउन पछि छाड्यो दिन बिराएर मात्र आउँथ्यो । एक दिन रुखको नजिकै निकै निराश मुद्रामा थचक्क बस्यो ।

रुखले भन्यो आउ म संग सँगै खेलौं ।

बच्चाले उत्तर दियो म अब बच्चा हो अगाडि जस्तो म तिमि सँग खेल्न सक्दिन । मलाई अब खेलौनाहरु चाहिएको छ तर म संग किन्ने पैसा छैन ।

माफ गर म सङ्ग पैसा छैन तर तिमिले मेरो रुखबाट स्याउहरु बजारमा लगेर बेच अनि त्यस बाट आएको पैसाले खेलौना किन ।

बच्चा रुखको कुराले उत्साहित भयो, रुखबाट स्याउहरु टिपेर बजारमा लगेर बेच्यो र आएको पैसाले खेलौना किन्यो तर रुख भएको ठाउँमा आउने छाड्यो, रुख पनि निराश भयो ।

धेरै समय पछि त्यो बच्चा एक युबक मानिसको रुपमा फेरि स्याउको रुखको नजीक आइपुग्यो, रुखले पनि पहिले जस्तै आउ दुबै जना खेलौं भन्यो ।

मलाई खेल्नका लागि समय नै कहाँ छ र ? मैले परिवारमा सबै जना सङ्ग काम गर्नु पर्छ । हामिलाई बस्नका लागि घर चाहिएको छ तिमिले केहि सहयोग गर्न सक्छौ भनेर रुख संग भन्छ ।

रुखले पनि माफि माग्दै तिमिलाई बस्नका लागि म सङ्ग घर त छैन तर तिमिले मेरो रुखका हाँखाहरु काटेर घर बनाउन सक्छौ । युवकले पनि रुखका हाँगाहरु काटेर खुशी हुँदै घर तिर लाग्यो र रुखलाई पनि ऊ खुशी भएर फर्केकोमा गर्वको आभास भयो । फेरि पनि रुख एक्लै भयो र निराश भयो ।

फेरि केहि समय पछि बयस्क भएर त्यहि युवक रुख भएको ठाउँमा आइपुग्यो, रुख फेरि हराभरा भइसकेको थियो । रुखले पहिले जस्तै भन्यो आऊ हामि संगै खेलौं ।

अब त म बुढो पनि हुन थालेँ म तिमि सङ्ग खेल्न सक्दिन, बरु मलाई एउटा डुङ्गा चाहिएको छ तिमि दिन सक्छौ भनेर रुखलाई भन्यो ।

रुखले भन्यो ठिकै छ तनि मेरो रुखको मुल हाँगो काटेर तिमिले डुँङ्गा बनाउ त्यस पछि उस्ले रुखको मुल हाँगा काटेर डुङ्गा बनाउन खुशी हुँदै लिएर गयो । तर एक पटक पनि रुख तिर फर्केर हेरेन ।

त्यसको केहि बर्ष पछि मानिस फर्केर रुख नजिक आयो तर केहि बोलेन ।

माफ गर भाई, अब तिमिलाई दिन म सङ्ग केहि पनि बाँकी छैन । अब त रुखमा स्याउहरु पनि छैनन ।

मानिसले जवाफ दियो केहि छैन अब त स्याउ टोक्नका लागि मेरा दाँत पनि त छैनन, ठिकै छ ।

फेरि रुखले भन्यो अब तिमिले चढ्ने हाँगाहरु पनि केहि बाँकी छैनन ।

म त एक दम बुढो भैसके अब मलाई ति हाँगाहरुको पनि काम छैन मानिसले भन्यो ।

रुखले आँशु झार्दै भन्यो साँच्चै अब म सँग केहि पनि छैन बाँकी यत्ति मर्न आँटेका जराहरु मात्र छन ।

अब मलाई केहि कुराको पनि आबश्यकता रहेन मात्र बिसाउन ठाउँ पाए हुन्छ । म अब एक दम थाकिसकेको छु मानिसले निराशा पोख्यो ।

त्यसो भए ठिकै छ, आऊ मेरो काखमा पहिला बालखैमा जसरी बस्थ्यौ निधाउंथ्यो उसरी नै आड लगाएर आराम गर, यि पुरानै भए पनि रुखका जराहरु तिम्रा लागि बिश्राम गर्ने राम्रो ठाउँ हुन भनेर रुखले भन्यो । मानिस रुखको आड लगाएर आराम महशूस गर्यो र बुढो रुखले पनि आफू धन्य भएर खुशीका आँशु बहायो मानिसलाई थुम्थुम्याई रह्यो ।

हाम्रा अभिभावकहरुर पनि यहि रुख जस्तै हुन । बाल्यकालमा परिबारमा आमा बा सँग खेल्ने, अलि ठूलो भए पछि आमा बा लाई छोडिदिने अनि जहिले असजिलो हुन्छ समस्या पर्छ अनि बल्ल सम्झिने गर्दछन मानिसहरु । तर पनि अभिभाकहरुलाई आफ्नो सन्तान कसरी खुशी हुन्छ भन्ने मै तल्लीन हुन्छन ।

यो त समाजको कथा हो । लेखक को नीजि जिवनमा यसको महशूस खास हुन पाएन । काश यो अबसर पाएको भए न म हाँगा काट्थेँ, न रुख नै काटथेँ, बाल्यकालमा जसरी माया गरेँ त्यसै गरी गरिरहन्थें । जहिले पनि नभएको चीजको अभाव हुने हो शायद यहि नै जिवनको रीत हो ।