अस्ति भर्खर मात्र हो जस्तो लाग्छ, सिर्सेनीको भञ्ज्याङ्गमा बहिनीले र मैले स्याँ स्याँ गर्दै दाउरा ओसारेको । हजुरको बिहा भए पछि त पछि लाग्ने भाउजु हुनु हुन्छ, अनि म चेली लाई बिर्सने त होला नी भनेर प्यारी बहिनीले भनिरहँदा मैले दुइ चड्कन लगाएको अहिले पनि आफ्नै गालामा दुखिरहेछ, मनमा पड्कीरहेछ त्यति माया गर्ने बहिनीलाई मैले थप्पड हानेँ भनेर र पनि मैले मायाले सहन नसकेर उसलाई थप्पड हानेको थिएँ त्यतिबेला । ज्योति रुनु न हाँस्नु भएर मेरो अगाडि अगाडि हिँडिन र मैले आफूलाई धोइ पखाली गर्न पाइन बहिनी सँग सरी माग्न पनि पाइन । दाजु बहिनी भएकाले हामि मिल्यौँ हाँसो खुशी फेरि छायो र पनि त्यो थप्पडको बारेमा न मैले उक्काउन सकेँ न उनले नै मलाई ठाउँ दिइन, मन मा एउटा खिल पर्यो र त्यहिँ बिलायो झिक्न पाइन त्यहि भएर बिझाउदो रहेछ कहिलेकाहीँ ।
बहिनीले भने झैँ मेरो पनि बिबाह भयो त्यहि पनि मागी बिबाह । बिहे गर्ने बेला केटा केटी हेराहेर गर्ने भने हेराहेर देखादेख मात्र भयो अनि न मैले हुन्न भन्न सकेँ न हुन्छ नै, तै पनि मौनम् समर्थनम् भन्ने चिनीया उखान त्यहाँ सिद्ध भयो । मैले केटी हेर्न जाँदा बहिनीलाई पनि लगेको थिएँ ऊ पनि केहि बोलिन म जस्तै भई त्यस पछि बिबाह भयो झ्याईँ झ्याईँ पारेर । दिनहरु बित्दै गए घरमा आमाको बर्चश्वमा हमला हुँदै गयो आमाका दिनानुदिन अधिकारहरु कटौती हुँदै जाँदा पनि आमा केहि बोल्नु हुन्नथ्यो बरु आफू बुहारी बनेर बुहारीलाई नै सासु बनाइदिनु हुन्थ्यो मतलब सानै छ भनेर उसलाई पनि असाध्यै माया गर्नु हुन्थ्यो ।
हाम्रो खानदान भन्दा ठूला खानदानबाट बहिनीको लागि हात माग्न आए, आमाले अमिलो मन बनाउँदै मान प्रसाद काकालाई अगाडि सार्नु भयो । आमाको मन छोरी बिहे गरेर दिन भन्दा पनि पहिला मैले छोरी दिएँ पनि भन्न नसकेर कति बोझिलो हुँदो रैछ भन्ने मैले अनुभूति गरें, अझै म पनि त एउटै थालमा खाएर हुर्केको उसैको दाई थिएँ । यो त झरनाबाट झर्ने पानीको जस्तो पीडा रहेछ जस्तो कि पानीलाई तल बजारिएर दुख्ने थाहा हुँदा हुँदै पनि आकाशबाट पातालमा बज्रिनु परे जस्तै हामि आमा छोरा त्यसै गरि बज्रिएका थियौँ । ज्योति त घरमा थिइन साथीको घरमा गएकी थिई, मैले केटा पक्षलाई कम से कम बहिनीको के बिचार छ त्यो त सोधौँ, उसका पनि कुरा होलान भन्दा पनि मान प्रसाद काकाले मेरो मुखमा बुजो कोचार्नु भयो अनि म पनि अवाक भएँ । मलाई यो पारा बोल्न नसके पनि कत्ति मन परेन, केटा पक्षका मान्छे सँग काकाले केके चोचोमोचो गर्नु भयो खास खुस गर्दै त्यति खास बुझिएन । कुरो चिना मिलाउने अनि दिन घर्याउने भन्ने रैछ सबै जना माइलाबा कहाँ गए, घरमा आमा र म मात्रै थियौँ त्यसै बेला बहिनीले दुई चुल्ठा कपालमा रातो रिवन हल्लाउँदै पिँढीमा आएर बसी लैनी पल्टेर आमाको नजिकै, आमा भित्ता फर्केर डाँको छोडेर रुनु भयो अनि म पनि सहन नसकेर बारी तिर हानिँएँ ।
सञ्जोगले त्यसै बेला ज्योतिकी भाउजु पनि माइत गएकीले उसलाई पनि सोध्न पाइएन, सबै खटन पटन मान प्रसाद काकाले मिलाउनु भएको थियो । बेहुलालाई दिने सुन, कपडाहरु अनि सासू अमाजुहरुलाई नन्दहरुलाई तथा परिवारका वल्ला पल्ला घरका आफन्तलाई कुटुम्बलाई केके गर्ने भनेर उनीहरु सँग बसेर काकाले सबै कुरा मिलाई सक्नु भएको थियो । उति सारो पैसा थिएन हामि सँग अनि आमाले इज्जत राखिदिनु पर्यो बरु तल्लो बारी हुर्याइदिउँला नसके भन्नु हुन्थ्यो । ज्योतिकी भाऊजु पनि आई अनि बिहको कुरो मलाई नसोधि गरिस भनेर घरभरी काकोहोलो मच्चाई अनि उस्का बालाई बोलाउन पठाई, झन थपिएर मान बहादुर काकाले मिलाउनु भएको खटन पटन सबै उल्टयाउने गरि आफै हालि मुहाली गर्न थाले ब्यबस्थाहरु बिगार्न थाले । मलाई कत्ति पनि पचेन त्यो खटन पटन मेरै घरमा आएर हाम्रै बिरुद्धमा खनिएको देखेर तै पनि अन्तिम सम्म त सहेकै थियौँ । ससुरा भनाउँदाले घरबाट बिहा गर्न हुन्न खुरुक्क मन्दिरमा लगेर टिको लगाइदिने अनि पठाईदिने भन्न थाले ।
एकातिर आमा रुने अर्को तिर बहिनी रुने तैपनि उनिहरुको ज्यादती बीस को उन्नाइस नहुने देखियो अनि आफ्नो इज्जतका खाँतिर पनि मैले बोल्नु पर्ने भयो । मैले पनि मेरो स्वाभिमानमा र हैसियतमा हमला भएको देखेर मुखै खोल्नु पर्यो । यो मेरो घर हो मैले आज सम्म केहि भनेको छैन हजुरहरुलाई्र । हजुरहरुको सम्मानमा कुनै कमी हुन दिएको छैन तर मेरै घरमा आएर हजुरले हालीमुहाली गर्न मिल्दैन, यो मेरो घर हो यसमा हाम्रो कुरा चल्छ हजुरको कुरा आफ्नै घरमा चलाउनु होला भनेर के भनेको थिएँ बाऊ छोरीका अवतार देखिए अझै ससुराबालाई देखाउँदै श्रीमतीले यो त मेरो पनि आधा हो भन्न पनि बाँकी राखिन । तर पनि मैले कुनै वास्ता गरिन आफ्नो कुरामा अडिग रहेँ । भोलिपल्ट बाउले छोरी च्यापेर घरतिर लागे मैले केहि बोलिन । श्रीमतीलाई मैले भनेँ तिमिले आफ्नो र अर्को छुट्टाउन नसक्ने मोति बिन्दु भएको रहेछ, पहिले आफ्नो मनको आँखा खोलेर आउनु अनि बल्ल छर्लङ्ग हुनेछ । तिमिले जस्तो ब्यबहार गरे पनि जस्तो अवतार देखाए पनि मैले तिमि प्रतिको धारणामा परिवर्तन ल्याएको छैन तर यस भन्दा पनि अगाडि बढेर आफ्नै परिवारको बारेमा नराम्रो सोच्यौ भने म र यो परिवार जति नराम्रो तिम्रो लागि कोहि हुने छैन भनेँ त्यस पछि केहि नबोलि दुबै जना ओझेल परे ।
बहिनी त्यहि दिन देखि रुँदा रुँदै आँखा ठूला ज्यान सानो हुँदै गएको थियो । न राम्रो सँग खाना खान्थी न राम्रो सँग बोलचाल गर्थी शून्यमा थिई ऊ । बिबाहको दिन भन्दा ३ दिन अगाडि हामि दाजु बहिनी र आमा राती २ बजे सम्म बसेर होस पाउने बेला देखि आज सम्मका दुख सुखहरु बिसायौँ, बल्ल हामि तिनै जनाको मन हलुका भयो बल्ल बिबाहको कुरा लाई सबैले बाध्यताकै रुपमा भए पनि स्विकार्यौँ । भाउजुको कुरा लाई लिएर ऊ चिन्तित थिई, म जस्तै थिई, कसैले बज्र नै हान्न आए पनि हाँसेर स्वीकार्ने । त्यहि दिन बहिनी एक्लै भाउजुको २ घण्टा परको माइती घर गएर स्थितिलाई उसैले सहज बनाई र भाउजु अनि सासुआमा बिबाहका लागि आए । बैदिक रीति अनुसार बिबाह भयो र बहिनी हामि सँगै खेलेको आँगन बाट बिदा भएर उस्को घर गई ।
समयले मानिसलाई कहाँ कहाँ पुर्याउँछ कहिले हँसाउँछ कहिले रुवाउँछ आँशु र हासो को सँगम पनि गराउँछ भन्ने गित सम्झिरहन्थेँ म मन हुँडलिँदा र आफैले आफैलाई चित्त बुझाउँथेँ । पहिलो पटक दशैँमा मात्र आएकी थिई टिका लगाउन, दुरान फर्काउन पनि आउन भ्याइन । दुब्लाएको ज्यान अनि त्यसमा पनि छुट्टै पेट गाँसे जस्तो देखिने गरि दुई जिउकी भएकी थिई । आमालाई देख्ने बित्तिकै काखमा घोप्टो परेर अलल्एिर रुँदा मैले बहिनीको घरको निको चाला मानेको थिइन । श्रीमान श्रीमतीका रथका पाँग्रा एकै दरका नभएका हुन कि झैँ ब्यबहार देखिएको थियो र पनि बहिनीले आफ्नो घर परिवारको बारेमा कसैको पनि नराम्रो भन्दिनथी । मैले ज्योतिका आँखामा आँखा पनि जुधाउन सक्दिनथें उसका बेदना आँखाभरी टिलपील गरिरहन्थे र म पनि आफ्नो दुख देखाएर बहिनीलाई अझ दुखी बनाउन चाहन्नथेँ । मानिसलाई ब्यबहारले टाढा बनाउँदो रहेछ र पनि मन चाहिँ बहिनी सँग झम्टेर पाखै हल्लाउने गरि कोकोहोलो मच्चाएर रुन मन लागेको थियो, के गर्नु म आफैलाई सम्हाली रहेको थिएँ ।
त्यसको ४ बर्ष पछि बल्ल बहिनी माइती आई साथमा भाञ्जो लिएर त्यति बेला म घरमा थिइन काममा अर्को ठाउँमा गएको थिएँ । एक हप्ता बस्ने भनेर आएकी ज्योति भोलिपल्ट बिहानै नगई नहुने भयो भनेर अमिलिएर हिँड्दा मनमा चिसो पसे पनि कसैलाई दोष नदिईकन हिँडेकी थिई । मैले उसलाई भञ्याङ्गको चौतारीसम्म छोड्न गएँ, आमा चाहिँ आँखा नझिम्क्याईकन जुठेल्नाको ऐठोमा बसेर हामि हिँडे तिरै हेरिरहनु भएको थियो पछ्यौरीको सप्कोले मुख छोपेर शायद रुन होला नदेख्ने गरि । पाँच बर्ष पहिला ऊ र म हिँड्दा उसका पाइलाले ठम ठम गर्दा मैले पनि हल्लेको महशुस गर्थे, त्यत्रो बिश्वास थियो आफ्नो भूमि प्रति तर आज ऊ हिँडेको झारले पनि थाहा पाएन कि झैँ भएको थियो । त्यहि बाटोले त्यहि पाखाले अनि यिनै पदचापहरुले पनि बाटो बिर्से जस्तो भयो ।
ज्योति तिमिले र मैले हिँडेको खेलेको रन बन बाटो घाटो भञ्जाङ्ग चौतारी यिनै हुन, अहिले यिनै बिराना जस्ता भए । तिमि भने पनि नभने पनि म सबै कुरा बुझ्छु म तिम्रो मनलाई भित्रैबाट पढ्न सक्ने दाई हो बहिनी पीडालाई यसरी नलुकाऊ भन्दा ऊ थचक्क ढुँगामा बसेर बलिन्धारा खसेका आँसुलाई पनि रोक्न खोजेको नमानेर झरको यस्तो अनौठा दृश्य मैले अनुभव गरेँ र पनि घर नजा भन्न सकिन र उस्ले पनि मेरो मनसायमा सहमतिको कुनै आशय देखाइन । उतिबेला मैले एक शब्द बोल्दा उछिनेर दश शब्द बोल्ने मान्छे आज बाक्य त शब्दहरु पनि बल्ल बल्ल झर्दे थिए । बोल्दा फेरि आफ्नो दुखको कुनै कुरा फुस्किएला कि भन्ने डरले उसले कम कम बोलेकी भन्ने पनि म प्रष्ट थिएँ र पनि तत्काल कोट्याउन चाहिन ।
दाई जानुस भो उहाँ आमाले हजुरको बाटो हेरिरहनु भएको होला, आमा आत्तिनु भएको होला जानुस भो भनेर मलाई फकाउँदै थिई । यस्तै हो दाई मलाई पनि हजुरको काख छोडेर नौ डाँडा पारी जाने रहर त थिएन नि तर हाम्रो परम्परा रीतिथिति पनि मान्नै पर्यो । भाउजु सँग मिलेर बस्नु होला । आमाको भाउजुको अनि छोरीको हेरचाह गर्नु होला । अब त हामि सबैको भरोसा भनेकै हजुर हो भन्दै मेरो निहुरीएको चिउँडाले हातले उचालेर सोझो पारी दिएकी थिई । मैले उसको अनुहारमा हेर्नै सकिरहेको थिइन तै पनि हेरेँ बहिनीलाई उस्लाई बिदा गर्ने बेला अब कहिले होला उस्लाई देख्न पाउने दिन भनेर सम्हाले आफैलाई । जाने बेलामा भान्जाले मामा भनेर आमालाई चटक्कै छोडेर मेरा काखमा लुटुपुटु गर्दा बच्चाहरुलाई आमा भन्दा मामा प्यारो अनि मामाघर प्यारो हुन्छ भन्ने कुराको ताजा याद दिलाएको थियो ।
बहिनीलाई भञ्ज्याङ्गमा छोडेर आउँदा आमा घरमा हुनु हुन्थेन बाख्रा पनि थिएनन घरमा । म पनि गोरु फुकाएर चराउन लगेँ चरन तिर आमा पनि त्यहिँ हुनु हुँदो रहेछ, चौतारीमा यसै पल्टिनु भएको अनि बाख्राका पाठा आफ्नो माऊ आमा छोडेर आमाको काखमा आड लाएर निदाएका थिए । आमा उठ्नु भयो र पाठाका कान खेलाउँदै कस्तो दिन देख्न परो बाबु तँ र ज्योती जस्ता दाई बहिनी छुट्टिएर कस्तामा कुटुम्ब जोडियो नानी भनेर पहिलो पटक बुहारीको दुखेसो मलाई घुमाएर सुनाउनु भयो । मैले के भयो र सोध्दा सिधै केहि भन्नु भएन तै पनि फेरि मनमा चिसो भयो, लाग्यो मैले नै सधैँ यस्तो सहेर बस्नु भन्ने के छ भन्ने लाग्यो । तै पनि रिसाएर हैन सम्झाएर आमा ऊ र म बसेर सँझाएर भन्ने सोचेँ र हामि तिन जना खाना खाई वोरी अँगेनाको डिलमा बस्यौँ ।
तँलाई मैले बुहारी भने पनि छोरी भन्दा फरक ब्यबहार गरेकी भए यि यहि आगोमा भष्म हुम, मलाई तिमिहरुले अड्कलेको दिए पुग्छ, मलाई यस भन्दा केहि चाहिँदैन अब म बुढि भएँ डाँडा माथिको घाम हो हेर । सबैलाई सबै कुरो पुगी सरी कहाँ आउँछ र त्यसैमा चित्त बुझाउनु पर्छ । हाँसी खुशी राजी भएर बस्न पर्छ, मेरो चिन्ता तो छोरी ज्योति अनि तिमिहरुको त हो अरु त मलाई केहि चिन्ता छैन, हात खुट्टा चलुन्जेल तिमिहरुलाई दुख दिन्न, नसक्दाका घडिमा मेरा सास भेट्टाउने तिमिहरुले हो । म बुढिले भन्ने बेलामा केहि बिराएँ भने नि आमा यसो नभन्नुस न भन म मानिहाल्छु नि तर बुहारी तिमि यसरी म सँग नरिसाऊ नानी ।
आमा यत्ति भन्दै हुनु हुन्थ्यो ऊ म के रिसाएँ तपाईँ सँग भन्दै च्याट्ठिई अनि जुरुक्क उठेर उपल्लो तलामा गई लिस्नो चढेर अनि माथि गएर एऊटी मलाई देख्या छन जल्ले पनि मरी मरी काम गर्दा पनि अझ चित्त नबुझेर मलाई घुमाएर भन्न पर्दैन बरु सिधै भने हुन्छ नि । तिमिहरु आमा छोरा भएर मलाई देखि नसहेका हैनौ ? बरु के गर्न मन लाछ सिधै भने हुन्छ नि, सारै भए के होला म माइत गइदिन्छु अनि तिमिहरुलाई हाइ सुख हुन्छ नि भन्दै हामिलाई नै सराप्दै थिई । आमा धरधरी रुनु भयो मैले सहन सकिन र आटि मै गएर उसलाई तल घिस्याएर आएँ र आमा सँग माफ माग के भनिस भनेर हपारेँ पहिलो पटक । उस्ले माफ माग्न त के मलाई आमा छोराले मारे गुहार गुहार भन्न थाली झन गुहुमा हानेर मुख भरी छिटा जस्तै भयो ।
भोलि पल्ट बिहान घरमा भात पनि पाकेन धेरै बेर सम्म आमा आफैले खाना बनाउन थाल्नु भयो उस्ले छोरीलाई च्यापेर झोलामा कपडा कोचारेर माइत हिड्न घुर्की लगाई मैले केहि पनि भनिन जे सुकै गरोस तर पनि आमा बुहारी यसो नगर बरु म नै घर छोडेर तल मन्दिरमा पाटीमा गएर बस्छु तँ जान पाउन्नस भन्दै हुनुहुन्थ्यो मैले आमा तपाई नकराउनुस यसलाई मन लागि गर्न दिनुहोस के के गर्दि रछे म पनि हेर्दै जान्छु । कुकुरलाई घिऊ नपचेपछि यस्तै हुन्छ आमा बस यत्ति हो कुरा अब भने । एक हप्तामा उस्का बा र काका लिएर फेरि घरमा आई र पनि म बोलिन कसै सँग पनि । त्यो दिन घरमा खाना पाकेन, उसका पाहुनाहरु अनि घरका सबै जना भोकै भयौँ तर पनि कसैलाई भोकले च्यापेन । भोलि पल्ट उस्का पाहुना पनि फर्किए र अनि ऊ आफै भान्सामा पसि र काम गर्न थाली ।
मैले बहिनीलाई धेरै खबर पठाएँ तर पनि ऊ आइन घरमा अनि एक दिन म आफै बहिनीको घरमा गएँ २ दिन लगाएर । बहिनीको घरमा ब्यबस्था हाम्रो भन्दा राम्रो थियो । परिवारका सबै सँग भेट घाट भयो सतहमा हेर्दा त केहि नराम्रो लागेन आदर सत्कार पनि राम्रै लाग्यो । तर बहिनीको अनुहारका रेखाहरु पटक्कै त्यसो भन्दैनथे जुन म मात्र बुझ्दथेँ तै पनि परिवारको खुशीको लागि ऊ असाध्यै लागि पर्दथि । समाजको अगाडि आफन्त को अगाडि आफ्नो परिवार अनि रीतिरिवाज एवँ परम्परा लाई राम्रो सँग धानेकी रहिछ खुशी लाग्यो । मेरो ३ दिनको बहिनी को घरको बसाईभर भान्जा बाबु नै मेरो साथी भयो हरपल मलाई समय गएको पत्तै भएन । एक दिन सबै जना सुते पनि बहिनी र म धेरै बेर सम्म बस्यौँ दुख सुखका कुरा गर्यौँ, पहिला भन्दा धेरै सहज लाग्यो ज्योति अनि मनमा अलि शितल त भयो तर जुन पारिवारिक तरलता हुनु पर्दथ्यो त्यो नभएकामा भने मन झरिले छोडेको दिनको घाम जस्तो उघारो भएको थिएन र पनि यस भन्दा अगाडि जान्न सक्ने सामर्थ्य ममा थिएन ।
फर्किने बेला भान्जा रोएर एक छिन बसेर ऊ निदाए पछि हिँड्न परेको अनि बहिनीको साथ छोडेर हिँड्न परेको त्यो नियाश्रो बाटो भरि रहिरह्यो सोच्दा सोच्दै आधा बाटो काटिसकेछु । घरमा आइपुग्दा साँझ पर्न आँटेको थियो, आमा चाहिँ बहिनी लाई छोड्न आएको चौतारीमा मलाई कुरेर बसिरहनु भएको थियो । बहिनी कस्ति छ अचेल उस्तै छ कि अल्लि भरिएकी छ बाबु भनेर सोधिहाल्नु भयो शायद आमाको घिडघिडो थियो बहिनीको मैले अहिले त एकदम राम्रो रहेछ आत्तिन पर्दैन घरमा फुर्सद नमिलेर आउन नपाएकी रहिछ अहिले उस्को घरमा गएर आएपछि मेरो पनि मन शितल भयो भने पछि मेरो खुशी चालामाला देखेर आमा पनि धेरैनै बौरिनु भयो ।
मान बहादुर काकाको घरमा म त्यति जाँदैन थिएँ तर त्यो दिन काकीले बोलाउनु भयो उतै खाना खाएँ । बेलुका धेरै बेर बसियो र उहाँले पनि मेरी बुढीको बारेमा अनि आमाले पाएको दुखको बारेमा धेरैनै दुख बिसाउनु भयो मैले टाउको हल्लाउनु भन्दा बाहेक केहि बाँकि थिएन उपाय म सँग । एक पटक धेरै पहिले आमाले काकीसँग ज्योतिले आमालाई भनेको कुरा काकीलाई सुनाउनु भएको रहेछ । ४ बर्ष पहिले बहिनी एक हप्ता बस्न भनेर पनि भोलिपल्टै गएको कारण चाहिँ बुढिले उस्ले सुन्दिन कि भनेर यसका साहान माहान लाई घिचाउन मै मात्रै छु र बरु आफ्नै घर मुण्टिए पनि हुन्थ्यो नि भनेको सुनेर बहिनी गएकी भन्ने थाहा पाएँ । मलाई आफै प्रति धिक्कार लाग्यो, आफ्नै दाईको घरमा बहिनी लाई यस्तो ब्यबहार ले मलाई काकी सँगै पनि लज्जित बनायो तर धेरै पहिलेको कुरा लाई लिएर फेरि हुडल्न मन लागेन आफै भित्र पचाएर राखेँ । बहिनी किन आउन मानिन घरमा भन्ने कुरा थाहा भयो ।
बहिनी काम गर्ने भिषामा क्यानडा जाने भई र त्यस बेला भने घरमा आई अनि एक दिन मात्रै बसेर गई म पनि उसलाई पुर्याउन उसको घरै सम्म पुगेँ । फेरि उहि गन्तब्यमा फर्केँ । एक दिन काकीले के कुरा भन्ने निहुँ मा उसलाई सुनाई दिनु भएछ उसैमा निहुँ खोजेर उल्टै घरमा आएर तिमिहरु आमा छोरा भएर गाउँ भरि मेरो बेइज्जत गर्ने भन्दै बाझ्न थाली मलाई तिमिहरु सँग बस्नु छैन मेरो अँश चाहियो । यसरी बेइज्जत भएर म यहाँ बस्न सक्दिन भन्दै थिई । हामिले के गर्या छौँ र तँ किन यसो गर्छेस त्यो मलाई पनि थाहा छ, दिन्न अँश के गर्छेस गर, घरकी बुहारी भएर मिलाउली भन्दा झन झन पो निहुँ खोज्छेस किन ? हामि मात्र होइन सबै गाउँ ले पनि चिन्छन के अन्न खाने हरुले बिचार गर तेरो खुशी मन लागी गर म केहि भन्दिन भनेर आफ्नो कुरा टुँगाइदिएँ ।
त्यसको हप्ता दिनमा उसका माइतिहरु ८ - १० जना नै हुल बाँधेर आएर र मलाई र आमालाई केर कार पार्न थाले । अर्कि केटि तिर लागेर मेरी छोरि लाई यस्तो ब्यबहार गरिस भन्न पनि पछि परेनन । मुखमा आएको तथानाम बोले, मलाई कुटुम्बको सिमाबाट बाहिर गएर बोल्न थाले पछि मैले पनि तिमिहरुलाई जसरी सजिलो हुन्छ त्यहि गर भनिदिएँ । अब देखि मलाई तिमीहरुकी छोरी सँग नाम जोडेर बोल्ने तिमिहरुको कुनै हैसियत बाँकि रहेन अब । मेरो सदासयताको, सरल पनको फाइदा उठाएको तिमिहरुले ? मेरो कुरा सकियो भनेर काकाको घर तिर लागेँ सहिनसक्नु भएर ।
घरमा अब आमा र म मात्रै थियौँ । बहिनी बिदेश गएको पनि एक बर्ष बितीसकेछ कहिले काहिँ फोन हुन्थ्यो बहिनी सँग तर बहिनी लाई चिठी पनि पठाउने निधो गरे त्यहिँ जाने मान्छे भएकाले पठाउन पनि सजिलो थियो ।
मेरी प्यारी बहिनी !
तिमिलाई शुभ आशिर्वाद अनि मिठो सँझना !!
भगवानको कृपाले अहिले सम्म आमा र म निका आराम छौँ । टाढा भए पनि तिम्रो सुखको खबर ले देख्न नपाए पनि आमाको मन पनि शितल भएको छ । घरमा अहिले ६ महिना देखि आमा र म मात्र छौँ । भाउजु ले अँश लिएर छुट्टिएर उतै माइत बसेकी छ यसमा मलाई कुनै दुख मनाऊ छैन तिमि यो कुरामा चित्त नदुखाउनु बहिनी ।
मैले र तिमिले जिन्दगी दुखजीलो गरेर यहाँ सम्म ल्याएका छौँ । सानैमा तिमि र मैले बिताएको अतितको त्यो मिठा पलहरुले नै हामिलाई बचाएको छ । अहिले दुख परे पनि तिनै सुखका क्षणहरु सँझेर अहिले बाच्न तिमि र म दुबैलाई सजिलो भएको छ । मलाई तिमि टाढा छौ भन्ने कुरामा कुनै दुख मनाऊ छैन, तिमि खुशी छौ अचेल, शायद पिँजडा बाट छुटेको सुगा जस्तै खुल्ला छ तिम्रो जिवन बल्ल फक्रिएको छ तिम्रो उमँग । जिवनमा खुशी र सुखको पाटो एकदम थोरै हुन्छ ज्योति । हुन त समयले अनि समस्याले तिमिलाई धेरै कुरा सिकाएको छ कसरी आफूलाई अरु सँग जोगाउने भन्ने तर धेरै खुशी हुँदा हुने दुर्घटनाहरु सँग पनि तिमि सजग हुने छौ भन्ने मेरो आशय हो ।
मैले पनि आफ्नो जिवनलाई कसरी लैजाने भनेर सोच्दै छु, मेरो सँघर्ष अब बिराममा आएर थन्किएको छ । आमाको सेवा गर्नु र आमाको आँखामा आँशु आउन नदिनु नै मेरो ठूलो कर्तब्य हो बहिनी । समयले फेरेको जिवनको परिदृश्यलाई तिमिले स्थाई रुपमा खुशीमा बदल्न सक्नु, जस्ले तिम्रो खुशीलाई सधेँ भरी ताजा र दिगो राख्न सकोस । मनै देखि खुशी हुने पलहरु जिवनमा सितिमिति आउँदैनन, तर यस्ता पल अनि पात्रहरुलाई कहिले पनि टाढा नराख्नु बहिनी । आफ्नो जिन्दगीको डुब्न लागेको डुँगालाई सकुशल रुपमा पारी पुर्याउने माझिदाई को गुन र त्यसको महत्वलाई नभुल्नु कहिले । हुन त तिमिले सबै कुरा मलाई भन्न बाँकि पनि होला तर यस पत्रको उत्तरमा आउने तिम्रो जवाफमा मैले केहि थाहा पाउने अपेक्षा गरेको छु ।
तिम्रो दाजु सँसारको जुन सुकै कुनामा रहे पनि तिम्रै मन भित्र छ भनेर सम्झिनु, तिम्रो दाजुको माया तिम्रो लागि उर्जा बन्ने छ, तिम्रो सँझना मेरो पनि उर्जा हो बहिनी ।
तिम्रो सधैँ खुशी देख्न चाहने
उहि तिम्रो दाजु ।।।।
चिठी पठाएको ४ दिनमा मैले लेखेको चिठि पढ्दै बहिनीले रुन्चे स्वरमा फोन गरि मैले उसलाई सम्झाएँ । अनि आमा सँग बहिनीलाई बोल्न दिएँ आमा पनि पहिले रुनु भयो पछि अनुहार उज्यालो पार्दे अन्तिममा त हाँस्दै फोन मलाई दिनु भयो । आमाको धेरै समय पछि अनुहारमा हाँसो देखेको थिएँ मैले । मेरो मन पनि आज हलुका भएको थियो । समय यसरी नै बित्दै थिए । त्यसको ठिक एक महिना पछि फणिन्द्र दाइको बा बिदेशबाट फर्किनु भयो । बहिनिले मलाई, आमालाई पैसा अनि सामानहरु पठाएकी रहिछ । आमा चाहिँ आँखा भरी आँशु टिलपील पार्नु भयो र फेरि सम्हालिनु भयो । त्यस पोको भित्र उस्ले पठाएको चिठि पनि थियो ।
मेरी प्यारी आमा र प्राण प्यारो दाजु !
दर्शन गरेँ हजुरहरुलाई !!
म यहाँ ठिकै छु खुशी छु । मान्छेको जिवन भनेको यस्तै रहेछ दाजु । मलाई मेरो दुखलाई मेरो खुशीलाई नाप्न र जोख्न सक्ने भनेको हजुर हो र हजुरको यो स्थान मेरो सास रहे सम्म सुरक्षित रहिरहने छ । म त्यहाँ छँदा हजुरहरुको काखमा रहँदा सम्म पाएको अपार खुशी दुध उम्लिएर पोखिए जस्तै भएकै हो र पनि अबस्था परिस्थिति ले हजुरहरुलाई मैले भन्न सकिन । मैले आफ्नो दुख देखाएर भन्दा जति सक्दो लुकाएर हजुरहरुलाई सुख दिन सक्थे धेरथोर भए पनि । तर जन्म दिने आमा र हजुरले मेरो दुखको भाषा बुझ्नु हुन्थ्यो र पनि यस भित्रबाट पनि मैले हजुरहरुलाई मेरा जिवनमा केहि दुखहरु लुकाएकै थिएँ ।
सबै कुरा अब भनेर फाइदा पनि छैन किनकी कमसे कम मैले ज - जसलाई आफ्नो जिवनमा जुन धारणा राख्दछु, हजुरहरुले पनि उस्तै धारणा राख्नुहोस भन्ने चाहँदिन अहिले पनि म । अरुले गलत गरे भनेर म पनि उनिहरु जस्तै हुनु पर्छ भन्ने चाहिँ छैन दाजु, त्यसैले साह्रै झिना मसिना कुरा भन्दिन मलाई माफ गर्नु होला । बिबाह भन्ने कुरा मन मिले पछि गर्ने कुरा रैछ तर मलाई त आफ्नो बिबाह छिनेको पनि थाहा भएन । तै पनि हजुरहरुको खुशीको लागि मैले कुनै नाईँ नास्ती गरिन र आफ्नो दुख पनि लुकाएँ भरसक ।
पात्र अनुसारको ब्यबहार नभएपछि जिवन निकै अपूरो हुँदो रैछ । मैले पिएका आँशुहरुको ब्यथा सँझेर त अहिले पनि उदेक लाग्छ शायद म अहिले यो अबस्थामा नआएको भए मैले आफ्नो जिन्दगी धिक्कार गर्नु भन्दा बाहेक केहि बाँकी रहन्नथ्यो र पनि कसै सँग मेरो गुनासो अहिले पनि छैन । मेरो भाग्यमा त्यहि दिनहरु भोग्नु थियो भोगेँ अहिले सजिलो ठाउँमा छु, कमसे कम मैले चाहेको गर्न सक्ने ठाउँमा छु । यसको मतलब मैले आफ्नै नैतिक र सामाजिक घेरा नाघ्ने भनेको होइन दाजु, म तपाईँकी बहिनी हुँ, म बाट हजुरहरुको प्रतिष्ठामा आँच आउने कुनै काम हुँदैन । सँसारको जुन कुनै ठाउँमा बसे पनि म आफ्नो धर्म रीति रीवाज एवँ अनुशासन लाई पालना गरेकी छु गर्ने छु ।
यो चाहिँ हो कि समयले मलाई नयाँ ठाउँमा ल्याएर उभ्याएको छ । हजुरले भने जस्तै मलाई गुन लगाउने माझिदाईको महत्वलाई मैले बिर्सेकी छैन । अब म पहिले जस्तो कम्जोर छैन । म अब केहि गरेर देखाउँछु, मैले मेरो जिवनलाई नयाँ शिराबाट माथि लैजान्छु । खुशीहरुको माला नछिन्ने गरि फूलहरु उन्दै जाने छु यसरी उन्ने नयाँ फूल नयाँ खुशीको माला लाई जिवनको दर्शन अनि भरोसाको रुपमा उभ्याउने छु । अनि जुन दिन त्यो खुशीको माला गलामा पहिर्याउन सक्ने छु त्यो दिन मेरो लागि सम्पूर्ण हुने छ । बरु एक दिन एक छिन मात्र बाँच्न पाउँ त्यहि दिनको पर्खाई मा छु दाजु ।
जिवनमा केहि नयाँ काम गर्नु पर्यो भने म हजुरहरुलाई नसोधी केहि गर्दिन । यो खुशी जोगाउनु नै मेरो जिवनको कर्तब्य पनि हो लक्ष्य पनि हो । साराँशमा यो खुशी के हो भनेर कुनै दिन म भनौँला । आमाको राम्रो ख्याल राख्नु भएकै छ भन्ने त मेरो कर्तब्य मात्रै हो । सक्नु हुन्छ भने भाउजु लाई मनाएर घरमा ल्याउनुस होइन भने अर्को जिवनसाथी खोजेर पनि जिवनलाई पुर्ण भएको हेर्न चाहन्छु म । म हरदम हजुरहरुको सेवामा तत्पर छु । अब घरको आँगन पोलेर दिएको चेली होइन म पहिलाकै ज्योति हुँ हजुरकी बहिनी हुँ । त्यो घरको हर सुख दुखमा मेरो हात र साथ रहन्छ । केहि आबश्यक पर्यो भने पनि अहिले त म सक्ने ठाउँमा छु, हजुरलाई र जन्म दिने आमालाई सेवा गर्नु भन्दा मेरो ठूलो काम केहि होइन ।
हजुरकै बहिनी
ज्योति ।।।।।।
