हजुर भन्नुस दाई ! म सुन्दै त छु हजुरको कुराहरु पोखरा देखि यहाँ सम्म ।
यो ठाउँलाई सल्यान भन्छ नि भनेर दाइले मलाई जिल्याई दिनु भयो । सल्यान त बुटवल हुँदै पश्चिम गए पछि आउँछ भन्ने सुन्या थेँ, हैन पोखरा बाट यति नजिक पर्छ र भन्या, हजुरले ठट्टा गर्नु भो होला ।
मैले तिमिलाई किन ठट्टा गर्थेँ र भाई बरु बुझिराख यो तिमिले भने जस्तो सल्यान जिल्ला होइन कि कास्कि जिल्लाको एक गाउँ बिकास समितिको नाम पनि हो सल्यान । यस्तै हो भाई छोड यो कुरा अब बाटोमा रमाइलो गर्दै जाने हो, बाटोमा हिँड्दा लजाउने नबोल्ने गर्यौ भने म तिमिलाई निको मान्दिन नि फेरि, यात्रामा यात्राकै नियम हुन्छ भनेर दाईले मलाई मेरो पारो नाप्न खोज्नुभयो मैले पनि मौन समर्थन गरेँ उहाँको कुरा ।
सल्यान गाबिस को काँठ थियो नयाँपुल बजार ठिक्कैको तर ब्यापारिक अनि सामाजिक रुपले भने चोटिलो बजार । दाई अलि मोटो अलि छोटो भएपनि म चाहिँ अलि पातलो तर लाम्चो थिएँ र पनि बाटोको अगाडि तम्सिने उहाँ नै हुनु हुन्थ्यो । एउटा झोलुँगे पुल तरेपछि क्यामरा म तिर तेर्साएर बिजुली पर्दामा मलाई उतार्नु भयो, मैले पनि उहाँको पैँचो तिरेँ, उहाँको पृष्ठभूमिमा तरुनी गुर्सिनीहरु कहाँ बाट झ्याप्प आइपुगे र मैले उहाँलाई देखाएर खुबै पुरुषार्थ गरे झैँ गरेँ तर मलाई जति छोयो उहाँलाई चाहिँ त्यस्तो उन्मादी हावा चलेन वा उहाँले बतासलाई रोक्नुभयो मैले थाहा नै पाइन ।
बिरेठाटी आइपुगेको पत्तै भएन, झन अस्ति मात्र एकाबिहानै सनक चढेर मैले पोखरा युवराज दाईलाई फोन गरको थिएँ, दाई हजुरलाई कत्तिको फुर्सद छ कुन्नि, हजुरले भन्नु भाथ्यो नि तिमिलाई म पदयात्रामा लैजान्छु भनेर, त्यहि भएर फोन गरेको, मलाई पनि यहाँ निकै दिक्क भएर हो, मिल्ने भए त आजैको रात्रीबस मा आउँथे भन्दा दाइले एक दम ठिक्क समयमा तिमिले फोन गर्यौ, जतिसक्दो छिटो आइहाल म पनि समय मिलाउन सक्छु भनेकाले म पनि आजै बिहान मात्र पोखरा उत्रेको थिएँ ।
कुनै बेला बिरबहादुर भन्ने मान्छेले एऊटा ठाँटी बनाएका थिए र त्यस पछि भन्दा भन्दै सबै ले यसलाई बिरेठाँटी भनेका रे । घरी खुट्ठा उचालेर घरि हातका आकृतिमा फोटो खिचेका खिच्यै थियौँ अझ त्यस भन्दा पनि नयाँ ठाउँको अनुभवले मन चाहिँ बेलुन भन्दा पनि हल्का भएर उचालिएको थियो । त्यहाँबाट अलि लामो बाटो घोरेपानी हुँदै जोमसोम पुग्ने पदमार्ग थियो भने अर्को घान्द्रुक , छिमरुङ्ग हुँदै माछापुच्छ्रे आधार शिविर हुँदै करिब ४७०० फिटको उचाईमा पर्ने अन्नपूर्ण बेसक्याम्प जाने बाटो पनि थियो । त्यहाँबाट पनि २ दिनमा हिँडेर फेरि जोमसोम पुगिन्छ भन्ने जानकारी पाएका थियौँ खास गरि केहि समय अगाडि मलाई दाइले भन्नु भएको थियो । अघि सम्म देब्रे भएर बग्ने मोदी नदी अहिले दाहिने भएर उल्टो दिशामा बगिरहेको थियो ।
अलि अगाडि पुगे पछि बाटामै पर्ने स सानो होटलमा दाइले नेपाली खाना पाइन्छ भनेर सोध्नु भयो । छ न त छ क्यारे बजारको जस्तो ट्याक्क छैन हामिलाई भनेर पकाको भात दाल छ, एक थोक तरकाली त छ, पास्साई भुट्न बाँकी छ हजुर भन्नुहुन्छ भने ओल्स्याइदिन्छु भन्नु भो भाउजुले । म चाहिँ अचम्म परेँ दाई त हत्तपत्त ज्याकेट खोलेर भान्सातिर पस्नु भयो, साग चिमोट्नु भयो, कराई बसाल्नु भयो अलिकति घिऊ राखेर त्यसमा दुइवटा हरियो खुर्सानी पोलेर साग ओइरीनुभयो र त्यसमाथि नून र सिलौटोमा अदुवा थ्याच्च आँफैले थिचेर राख्नुभयो, एक छिनमै निकाल्नु भयो ।
अनि उहाँहरुको बोलिमा पनि आफ्नोपन लाग्यो होटलको दाजुले पनि आदरपुर्वक खानामा सहयोग गर्नु भयो । दाजु पनि हामि सँगै खान बस्नु भयो अनि दाइले पकाएको सागको बखान त उल्टै होटलवाला साहुजीले गर्नु भयो । जाऊ बुढा जाऊ सरको पछि पछि जाऊ कमसेकम मिठो त खान पाउँछौ, म त के पकाउँछु र फेरि बुढि खोज्ने बेलामा नौडाँडा पारी भएर रातभरी भुईँ कोपरेर बसौला फेरि हि हि हि । नबोल न धेरै अलि अलि लाज शरम पनि छैन तँलाई हेर तो यि सरहरुले के भन्नु होला । तिमि पनि बित्थामा डराउँछौ बुढा सरको पनि त उहि त होलानी हालत हि हि हि । ब्रम्हाचारी हैन होला क्यारे वहाँ पनि भनेर जिल्याउन सम्म जिल्याइन मलाई खटपट भयो खान लागेको आधा खाना पनि छोडेर हिँडौँ झैँ लाग्यो तर हाम्रो दाई चाहिँ अझै दाजु भाऊजुको खटपटमा घिऊ हाल्दै हुनु हुन्थ्यो । हो दाई हो भाउजुले भनेको सोह्रै आना ठिक हो अलि अलि त खुल्न पनि जान्न पर्यो क्या ! खै कुरा बुझेको ? भाउजुले यहाँ दाइँ हाल्न थालिसक्नुभो दाई चाहिँ कुनिममा निदाउनु हुन्छ, हैन त भाउजु ? मैले गल्ती भनेँ भन्नुस है भनेर दाइले उता तर्काउनुभयो कुरो । भाउजुले पनि आगोको रन्कोमा अर्को ठूटो जोत्नुभयो कहाँ भन्नु हजुरले गल्ती, यिनले त सहि कुरा पनि दिमाग सम्म पुग्दा गल्ती भनेर बुझ्छन के सर, जे भएनी दैबले जुराको यिनै बुढा रैछन तर कसरी ततेर्छन खै यत्रो जिन्दगी यिनले ।
हामि एक छिन खाना खाए पछि पनि त्यहिँ बस्यौँ र दाइले उनीहरुसँगै बसेर उनीहरुका असमझदारीहरुलाई बसेरै छलफल चलाउनु भयो र बास्तवमै बाताबरण सौहार्द भयो, हामि पनि बिदाबादी भएर हिँड्ने बेलामा भाउजुले ३ वटा कचौरीमा नयाँ चामलमा लोकल केरा राखेर बनाएको न्वाइँ ल्याउनु भयो, एक छिनको बसाई पनि कस्तो कहिल्यै नबिर्सिने झैँ लाग्ने भनेर भाउजु आल्हादित हुनु भयो, अनि दाइले पनि म सधैँको हजुरको देवर हुन पाउँ, मेरो प्यारो दाजुलाई सधैँ दाजु भन्न पाउँ यहि त हो नि आफन्त हुनुको नाता, नमरे बाँचे भेट भइहाल्छ नि भाउजु भनेर भन्नुभयो र म चाहिँ पछाडि पछाडि लागेँ साझसम्म घान्द्रुक पुग्न भनेर ।
अचेल सभ्यताको के छ खबर निशान भाई भनेर बिचैबाट कुरा शुरु गर्नु भयो मैले के भनुँ के भनुँ जस्तो भयो । मलाई थाहा थियो दाई बोल्नुहुन्छ एउटा तर बुझ्ने मानिसले अर्के भाषामा बुझ्ने गरि बीच धारमा पार्नु हुन्छ । ठिकै त होला नी दाई, त्यहि फोन र डिजिटल कम्युनिकेशनले त धानेको छ हाम्रो सम्बन्ध । अब म मेरो भावना हजुरलाई कुन तरिकाले पोखुँ जुन शब्दमा ब्यक्त गर्न सक्दिन नि म । बरु हजुरलाई कस्तो लाग्छ के धारणा बनाउनु भएको छ हाम्रो सम्बन्धको बारेमा भन्नुस न । केहि आवाज आएन उहाँ बाट मात्रै ओठ लेप्राएर हिँड्नु भयो म पनि नबोल्न ठिक मानेँ केहि बेर । करिब आधा घण्टा जति हाम्रो बोलचाल भएन ।
बाटैमा उहाँका पोखराका साथीहरु पनि उताबाट पुगेर फर्किँदै थिए, बाटोको होटलका बसेर मादल बजाएर नाच्दै थिए, अनि दाई लाई देखेर हच्किए सतर्क पनि भए मादल बजाउन छाडे अनि एक दुइ जना हुर्रिएर दाई सामु आएर नमस्कार गरे, हात मिलाए अनि मलाई पनि परिचय गराउनु भयो । समूहका अन्य सबै नानी बाबुहरु स्थीर भए, त्यहि भएर दाई गाली गर्नुको साटो हौसला दिनु भयो, एक छिन ठट्टा पनि गर्नु भयो, अनि सबैलाई सतहमा ल्याएर शितल पारेर हिँड्नु भयो । यो मेरो पोखरा होइन, यो मेरो अफिस होइन अनि मेरो पेशा पनि होइन, यात्रामा हिँड्ने यात्री सबै साथी साथी हौँ, के हो ठुस्स परेर बस्ने, सकेको मादल बजाऊ म नाच्छु भन्नु भयो सबै हाँसे, बल्ल बातावरण उर्बर भयो अनि हात हल्लाएर हामि उकालो तिर लाग्यौँ ।
हूलका हूल बाँधिएर लठारिएर घरी छुट्टिएर घरी ओइलिँदै मौलाउँदै हिँड्दै थिए । हातमा लट्ठी, पिठ्यूँमा रुफस्याक झोला अनि पदयात्राका लागि उस्तै जुत्ताहरु कसेर हिँडेका अनि कसैले भरिया लगाएर झोला अनि बन्दोबस्तीका सामान पनि बोकाएका भेटिए । तर हामि चाहिँ हाम्रै गाउँमा हिँडेजस्तो गरि न हातमा लट्ठी न भरिया तर झोला र जुत्ता चाहिँ खाइलाग्दा थिए हाम्रा पनि । चैतको घामले उखर्माउलो थियो, मैले लगाएको पातलो ज्याकेट पनि फुकालेँ एक पत्रो पहिरन पनि झोलामा घुसारेँ, दाई चाहिँ टसको मस नभइकन हिँडिरहनु भको थियो शायद म तराईबासी भएकोले पनि होला ज्यानले गर्मी नसहेको ।
पदयात्राको लागि प्रख्यात त्यो पदमार्ग पनि अचेल त मोटरबाटोको हावाले छोएछ क्यार हिँड्ने बाटो त घरि बाटोमाथि घरि बाटो तल देखिन्थ्यो, त्यसैले पदयात्राको अनि पदमार्गमा पर्ने पृथक शैली भने मेटिँदै गएको रहेछ । उकालिमा पुरानो बाटोले मोटरबाटो काटेर उँभोतिर लाग्ने ठाउँमा आइएछ, ससानो बजार दुइ चार वटा खाजा खाना खाने होटलहरु देखिए ।
ढोकाको मुखैमा बसेर गुर्सिनी भरे खानका लागि चामल केलाउँदै थिई, उसले बल्ड्याङ्ग्रे आँखाले मलाई हेर्दै "यो घाँटीमा लक्कन लाएको हूलले भात कहाँ खान्छ?" "खै बहिनी हामि लक्कन सक्कन परिएन, हामि त दुइ जना भात त अघिनै खाइयो तल भाउजुकोमा, अब यसो चिया खाजा गर्ने हो के खुवाउँछ्यौ हाम्लाई । त्यसरी डेरा आँखाले नहेरन हो डर लाग्छ के" भनेर दाई अगाडि सर्नु भयो । अनि "दाई पनि के भन्छ मेरो त आँखै बल्ड्याङ्ग्रो छ नि, त्यहि नि मान्छेले पत्याएकै छन अझसम्म हि ! हि ! हि ! भन्दै हाम्रो सत्कार पनि राम्रै सँग गरि । दाई पनि कुरा गर्न चाहिँ खप्पिस उसलाई समेत मुखमा बुझो लगाएर हिँड्नु भयो म भने बालख र्झै भएँ जतिबेला पनि ।
एउटा कुरा सोधुँ दाई ?
भन न भाई तिमि त बोलेकै छैनौ खासै केहि रमाइला कुरा गर, भन्न मिल्ने भए आफ्ना जिन्दगीका कुरा गर, खुशीका अनि दुखका कुरा गर मन हल्का हुन्छ । म त एक्लै हुँदा मन भाँडिदा दिक्क लाग्दा यि यसरी नै हिँड्ने गर्थै तर अहोभाग्य यो पटक तिमिले मलाई जगायौ, तिमिले नभनेको भए पनि म एक्लै पनि आउँथे सत्ते । अब हामि मोटरबाटो छोडेर पुरानै बाटोमा थियौँ, मापाको घाममा खच्चडको लिदिको हरक नाकैमा ठोकिन्थ्यो ।
दाई यति हसिलो मिजासको हुनुहुन्छ, अरु सबैको बारेमा निकै ख्याल गर्नु हुन्छ जस्तो लाग्छ हजुरको घर परिवारमा त खुशी नै खुशी होला जस्तो लाग्छ, कमेडी हाउस होला जस्तो कि हैन र दाई ?
दाई एक छिन घोरिनु भयो, केहि बोल्नु भएन । अलि अगाडि भित्तामा पानीको मूल अनि त्यसमा कटूसको पातलाई ढुङ्गाले अँठ्याएर सानो तुरुरु धारो झरेको पानीलाई धेरै बेर लगाएर पिउनु भयो मुखमा पानी सँगाल्दै निल्दै गरेर र पनि उहाँको अनुहारमा भाव शून्य थियो । उहाँलाई यो प्रश्न गरेर थक्क लाग्यो किन सोधेँछु शायद मैले उहाँको मन दुखाएँ क्यार भनेर । म पनि के बोलुँ के नबोलुँ जस्तो भयो कर्कलाको पात ओइलाए जस्तो भएँ एक निमेषमै ।
निशान भाई तिमि त ओइलाएर लुटुपटु भयौ नि के भयो ? म रिसायो जस्तो लाग्यो हैन तिमिलाई ? म थाहा पाउँछु तिम्रो कुरा । हैन भाई म रिसाएको हैन मैले तिम्रो प्रश्नको उत्तर कसरी दिउँ भनेर यसो सोचेको मात्र हो । तर तिमिले चाहिँ पाठ्यक्रममै नभएको कुरा सोध्यौ र म सोच्दै थिएँ तिमि त मेरो गुरु भयौ आज देखि नयाँ कुरा सिक्ने भएँ मैले पनि जुन मैले सोचेकै थिइन ।
तपाई अरुको मनको भाषा कसरी पढ्नुहुन्छ ?
मैले जिन्दगीका धेरै पाटाहरु भोगेको छु, धेरै पात्रहरुको अन्तरङ्ग सम्बन्ध अनि तिता मिठा ब्यबहारले कस्तो मान्छेमा कुन बेला कस्तो भावना उब्जिन्छ भन्ने कुरा मलाई थाहा हुन्छ भाई । मैले त मान्छेहरुका अनुहारका रेखाहरुबाट उनिहरुको म प्रतिको हेराई ब्यबहार पढेको छु । जुन मैले स्कूल क्याम्पसमा पढे त्यो भन्दा बढि डिग्रि त मैले मेरै जिन्दगी बाट हासिल गरेँ । रह्यो तिम्रो सवालको कुरा म मेरो जिन्दगीको यिनै नमीठा तीता भन्दा पनि तीता क्षणहरुलाई निस्तेज पार्न खुशी हुन यो प्रयास गरिरहेछु । तिमिले मलाई मेरो ब्यबहार हेरेर जे पायौ नि खासमा मेरो जिवनको नीजि पाटो त्यस्तो छैन भाई । मैले त होस नसम्हाल्दै सिकेँ बिभिन्न चुनौतीहरु सँग लड्न, म दुई बर्षको नहुँदै आमाको दुध कहाँ पाइन्छ भनेर खोज्न सिकेँ अनि माग्न पनि सिकेँ, भोक लागेर पेटको मानी शिथिलहुँदा केहि नपाएर चहूरका फट्याङ्ग्रा टिपेर खाएर भोक मार्न पनि सिकेँ, भुईँ काफल अनि अमिलो नूनिलो स्वाद आउने रुखका बोक्रा अनि पात खान सिकेँ त्यसैले समग्र जिन्दगीको सिकाई त्यो अबस्थाबाट शुरु भयो । अहिले त समय डिजिटलमय भएको छ त्यहि भएर अझै धेरै सिक्दै छु भोग्दै छु नयाँ रुपमा अनि फरक आवरणमा फरक पात्रहरु सँग ।
सरि दाइ ! मैले हजुरको पूरानो घाउलाई कोट्याएर हजुरलाई दुखाएँ । मेरो चाहिँ त्यस्तो छैन बास्तवमा, मेरो जिवनमा सिकाईहरु पछिल्ला दिन बाट शुरु भएका हुन । कमिलाको हूलमा हिँड्ने एउटा सदस्य कमिला जस्तै अरु जसरी जिवन बिताएका छन म पनि त्यस्तै हो दाई । मैले जिवनमा शायद धेरै सिक्न बाँकि छ । तै पनि मैले सभ्यताबाट धेरै जिवनशैली सिकेको छु, जिवनका भित्रि अन्तरङ्ग तथ्य सिकेको छु, बास्तवमा ऊ मलाई जति माया गर्छे शायद त्यत्तिनै माया मैले उसलाई दिन सकिनकी भ्याइन कि झैँ लाग्छ ।
हो भाई मलाई सब थाहा छ तिम्रो र सभ्यताको बारेमा तर पनि कहिले काहिँ मनमा कुनै सँकोच त लाग्दो हो नि । कहिलेकाहिँ कुनै बिषयमा दुबैको झगडा हुँदोहो अनि मिलती पनि हुँदो हो के छ यो बारेमा सोचेर एक छिन भन्नु है कुनै समयमा मिलाएर ल हामि त पदयात्री हौँ बाटोको बिबिधतालाई पनि त सम्मान गर्न पर्यो नि कसो भनेर दाइले बिट मार्नु भयो अनि म पनि टाउको हल्लाएँ ।
अलि माथि उकालीमा गए पछि दैलाको पोथ्रामा बाख्राका पाठा मुसारिहेकी गुर्सिनीलाई दाइले अब घान्द्रुक पुग्न कति समय लाग्छ भन्दा उस्ले रेडिमेड मुस्कान छर्दै अब तीन घण्टा लाग्छ भन्दै पाठाका आँखामा चिप्रा पुछि । तिम्लाई कि हाम्लाई हो भने दाईले अर्को झटारो मुक्र्याउनु भयो, हजुरहर्लाइ नि हाम्लाई त के पोर हिजै गअर आको माथि सोल्टी सँग । हो है आज जाने काम छैन तिम्रो ? भनेर दाइले मन चोर्न खोज्नु भयो । छैन नि ! दिन दिनै जान त बा आमाले मार्छन, हिजो रात भर कत्रो गन्थन अरे भो बाई मत जान्न । भो भो ! नजाऊ पाठो खेलाएरै बस हुन्छ, भनेर दाइले मलाई अगाडि हिँड भनेर इशारा गर्नु भयो ।
मान्छेका आ आफ्नै जिन्दगीका सोचाई अनि समस्याहरु हुन्छन भाई, तिमिले सोच्यौ होला दाइले यो नानीले जान्छु भनेको भए लिएर आउनु हुन्थ्यो भनेर । यो त तिमिले भन्ने कुरा हो मैले सुनेर बस्नु पर्ने तिमि त अझै बासेका रहेनछौ अनि मैले नै बास्नु पर्यो । केहि बुझ्यौ कि बुझेनौ यो हाम्रो बोलचालबाट तिमिले ।
मलाई दाजुले कति ढुक्क भएर बोल्नु भको होला, कता त्यो केटि रिसाउँछे कि भनेर डर लागिराथ्यो तर कति सजिलै उसको मनमा पसेर बाहिर निस्कनु भयो म त हेर्या हेर्यै भएँ । म त्यो केटिले जान्छु भनेको भए हजुरले ल्याउनु हुन्छ झैँ लागेको थियो ।
हे ! हे ! हे ! तिमि यसैले केटाकेटि नै छौ, उस्ले जान्छु भनिसकेकि हुनाले मैले पाठा खेलाएर बस नजाऊ भनेको पनि तिमिले बुझेनौ, भो छोड यो कुरा ।
तल मोदि सुसाई रहेको, माथि पाखामा सिमलका सेता फूल पाखाभरि देखिन्थे, वरपर खेतीबाली पनि मसक्क सप्रेको थियो काँठ काँठमा । बनका ओशेपमा गुराँसको लस्करै देखिन्थ्यो । पातलो बस्तीमा गोरेटाहरु भने बाक्लै घरहरु हाँडिबाट उछिट्ठिएका मकै जस्ता देखिन्थे । त्यसैमा घसेनीका डोकाहरु पखेराहरुबाट घरतिर लम्किएका पनि देखिन्थे फाट्ठफुट्ठ जस्तो । कतै कुइनेटामा अनि घुम्तिहरुमा हिमालको हिस्सिपर्दो रुप घरी बादलले पुछेर हिउँचूलीलाई सिँगाथ्र्यो घरी उहि बादलले घुम्टो ओढाएर बेहुली जस्तै बनाउँथ्यो ।
हातमा लट्ठि थिएन, झोला गहु्रङ्गो थियो ढाडैमा टाँसिएर ज्यान भरि पसिनिएको थियो । पसिनाले त ज्यान मात्र होइन परेला पनि भिज्थे पटक पटक । तेरपाएँ बाटोमा घरी घरी चकमन्न हुन्थ्यो एकसुरले हिडिरहँदा लुइचे चरा बासेर ब्युँझाउँथ्यो हामिलाई । अब त दाई पनि त्यति बोल्न छाड्नु भयो थाक्नु भएछ क्यार । बाटैमा एउटा गतिलो पसल देखे पछि दाइले भाइको बियर चल्छ कि चल्दैन भनेर सोध्नु भयो मैले चल्दैन भने । दाइले २ वटा क्यान बियर अनि २ क्यान रेडबुल किनेर एक एक वटा खाँदै अनि बाँकि झोलामा राख्यौँ ।
लटरम्म सिमलका फूलले जवानी मनमा ओर्लन्थ्यो, मनका गराहरुमा सभ्यताको दर्पण छायाँ दुरुस्तै हुन्थ्यो । बाटोको वरिपरि तीनचारपाते मकै कल्कलाउँदै थिए खेतका गराहरुमा अनि तल खोलातिरका गरामा बर्खे धानको रोपो सरेको हरियो सुन्दरता आँखामा आउँदा मन चाहिँ शितल हुन्थ्यो । मोदिका हरेक छालहरुमा हजार चित्र कोरिन्थे, अनि मेटिन्थे उनै छालहरुले । पोहोर साल कोशी किनारमा घुम्न जाँदा यसै गरि मैले आफ्नो नाम बालुवामा लेख्थेँ तर लेख्न नपाउँदै छाल आएर लैजान्थ्यो तर यो पटक मोदिको छालले सभ्यताको मायालाई सुम्सुम्याउँदै थियो । हिमाल, खोला अनि पहाडका कुइनेटाहरु छल्दै जाँदा जिन्दगीका पृष्ठहरु पल्टाए जस्तो पनि भयो ।
अर्को बिसौनीमा थकाई मारियो मज्जैले । एकजना रौसेले गीत गाएर सबैलाई रमाइलोमा भुलाए, उकालोमा इन्जिन तात्दा खेरी बसमा पानी राखे जस्तै एक एक बोतल पानी ज्यानमा छिराइयो आँतै चिसीने गरि । मैले जीऊ फालेर गीतमा बग्न दिएँ शरीरको रगतलाई । फेरि शुरुभयो उकालो बाफ रे, जेमराजै रैछ नि उकालो त ।
कन्पारामा एक डोको मयलले कालै पल्टेका केटाकेटीले हामिसँग पैसा मागेर हात पसारे । हेरिनसक्नु तिनका नाक, सिँगानका पाप्राले सानातिना पहाड जस्तै थिए कट्कटिएका । फेरि केटाकेटीका अर्को लर्को फेला पर्यो ।
दाई दाई पैसा दिनुस न एउटा केटाले भन्यो,
कलम किन्न पैसा दिनुस न अर्कि केटिले नाकबाट तल झरेको सिँगानको लर्को स्वाँक्क तान्दै भनि ।
मैले तिनिहरुका अनुहार पढेँ, भरोसाका कुनै रेखाहरु थिएनन । खुट्ठामा जुत्ता थिएन, आङ्गका लुगा धुजा धुजा भएका थिए, कपाल चाहिँ जिँग्रिङ्ग थियो सबैको । मुखमा बासी कोते बासी चार बाक्ली मयल थियो अनि नङ्ग चाहिँ तिन वित्ते फोहोरी थिए ।
तिमिहरु कतिमा पढ्छौ दाइले सोध्नु भयो ।
सानी केटीले चम्केर भनी म त दशमा ।
म त तीनमा केटोले गम्कँदै भन्यो ।
कहाँ हुनु ? तिमिहरुको उमेर मिलेन कि क्या हो, मिलेन हो मिलेन भुराभुरी हो, तिमिहरुले हामिलाई उल्लू बनाउन खोजका भनेर दाइले खार्नु भयो ।
एक अक्षर पनि पढेका जस्ता नलाग्ने उनीहरु एक आपसमा झगडा गर्न थाले । कसैले घोकाएको कुरा बोलेका रहेछन हामिले परैबाट सुन्यौँ । मैले भन्नु पर्ने किलास तैँले किन भनिस् भन्दै थियो अनि अर्को ले मेरो किलास म आफै भन्छु अब भनेर झर्किँदै थियो । हामि पनि हाँस्यौँ तिनिहरुको चालामाला देखेर अनि अगाडि बढ्यौँ वास्तै नगरी ।
हाम्रो अगाडि एक जना एक्स आर्मि जस्ता देखिन सेतै फुलेको बा हाम्रा अगाडि ठम ठम गर्दै हिड्दै थिए, बाटोको बिचैमा एउटा बट्ठा देखियो मैले लात्तले हानेँ । बुढा त अत्तालिएर ओइ भाग भाग अब पड्कन्च पड्कच्न । दाइले पनि ख्याल गरिरहनु भएको रहेछ अनि बाजेलाई च्याप्प समात्नु भयो अनि नबोल्नुस् यसरी तर्सने होइन जमानामा सँसार जितेको मान्छे पनि यसरी डराउँछन धत् बुवा । मैले हातमा लिएँ बाजे अझ पनि थर्थराएकै थिए, मैले भुईँको झारमा घसारेर पुछेँ नङ्गपालिस को बट्ठापो रैछ । अनि बाजे पनि हास्नुभयो करैले हो त रैछ नि क्यानाम बज्जिया एउटो बट्ठोले पनि झस्कायो बाबु क्यार्चौ । मेरै आँखा अगाडि घरका दुइटा नातीहरु यस्तै बट्ठा जस्तो देखिने पड्केर आँखा अगाडि स्वर्गे भए त्यहि आउँछ बाबु आँखामा झल्झली नत्र त आफ्नै हातले कति दुश्मनलाई मारियो ।
उनको डर मत्थर भए पछि दाजुले सोध्नु भयो यो घान्दु्रक भन्ने नाम कसरी भयो बुवा ।
क्यानाम तो त एक दम सजिलो छ नि बाबु । बाबुलाई बन जङ्गल त थाहा छ नि । उसो भए घना भनेको बाक्ला रुख भएको जङ्गल पनि त थाहा होला । पहिला खेरी यहाँ एकदम घना रुखहरु थिए रे । अनि कति जुगमा मान्छेहरुले बोल्दा बोल्दै सपार्दै बिगार्दै हो त्यै घना रुख लाई घान्द्रुक भनेका अरे बाबु हाम्लाई पनि बाऊ बाजेले भनेका हुन । तै पहिला जस्ता घना रुख अहिले छैनन बाबु उसबेलाको नाम पनि फेरियो रुखहरु पनि पातलिए बाबु भन्दा भन्दै बा बाटोबाट खुत्रुक्क तल झर्नु भयो कानमा जनै भिरेर ।
अलिकति अगाडि पुगेपछि पहाडको पखेरामा खामरुङ्ग बराह मन्दिर भेटियो सानो मन्दिर तल पट्ठि सानो ओडार थियो । तल पट्ठि तिन चारवटा घर भए पनि चालचुल चाहिँ केहि थिएन मान्छेको । अझै पनि घान्द्रुक भेटिएको थिएन हाम्रो पाइतालामा । अनेक रुप अनि ब्यबहारका दाँवलहरु सँग हाम्रो भेट हुन्थ्यो । छिनमा छुट्ठिन्थे छिनमै भेटिन्थे कता कता अझै झोलामा गुराँस सिउरेर राम्रिएका थिए उनीहरु । कुनै युवतीहरुले मेरो पिठ्यूँमा ढाप मार्दै आफ्नैै भाषामा बोलेर मलाई कायल पार्थे अनि दाइले मलाई सघाउनु हुन्थ्यो । एउटी युवतीले मेरो हात समातेको बेला दाइले मौका छोपेर उसलाई तिमिले घरजम गर्यौ भनेर सोध्नु भयो अनि उस्ले नाईँ भनेर टाउको हल्लाई अनि ए त्यसो भए मेरो भाई पनि तिमि जस्तै हो घरजम गर्ने हो भनेर सोध्नु हुन्थ्यो ऊ म तिर पुलुक्क हेरेर आँखा जुधाएर लजाउँथी अनि खै भनेर मेरो हात सुलुत्त छोड्थी । म चाहिँ उस्को हात मेरो हातमा जोल्टिँदा सभ्यतासँग मिलाप भए जस्तो लाग्थ्यो उस्को अनुहारमा सभ्यताको छायाँ देख्थेँ अनि झस्क्न्थिेँ ।
तीन घण्टा भन्दा भन्दा नौ घण्टा हिडिसकेका थियौँ हामि तै पनि झोलाझ्याम्टा थन्क्याएर आङ्ग तन्काउनको त सुरसार नै थिएन अझै । अनि राम्रै उकाली छिचोले पछि देखा पर्यो बाक्लो बस्ती । ढुङ्गेनी छानाका घरहरुमा रमाउन थाले हाम्रा आँखा । निकै तलसम्म हिउँका तह देखिन्थे मास्तिर कुहिरोको घेरोले छोपेको थियो अन्नपूर्ण र हिमचुली हिमाललाई दोसल्ला ओढाएझैँ गरि । अन्तिम उकालोको अन्तिम खुड्किला उक्लिए पछि चौतारी भेटियो । घाम त हिमालमा मात्र बाँकि थियो तल भने रातको अँध्यारो बर्किएको थियो । होटल नपुग्दै अन्तिम पटक हामि त्यहि चौतारीमा ढुस्स बस्यौँ । हाम्रो पछाडि एउटी केटि मान्छे कसैको पर्खाइमा कुरेर बसेको भेट्यौँ अनि दौडिँदै एक जना केटा मान्छे आयो । खै के नाम बोलाएर भन्यो तीन जना गेष्ट छन रुम बाँकी छ कि नाईँ भनेर आयो । फरेन हो कि नेपाली हो भनेर मुख कहिले नचाहिने जस्तो गरि फालेर सोधी अनि नेपाली भए पनि राम्रो छ के भने जति तिर्छ भन्दा पनि त्यति उक्सिइन अनि एक छिन को भलाकुसारी पछि बल्ल हुन्छ ले भनि अनि खुशी हुँदै आए र रिसिप्सन मा घुस्रिए हामि हेरेको हेर्यै भयौँ । कमसेकम ब्यबसायको मर्म अनुसार पनि अलि सोमत हुनु पर्ने खै के खै के भयो घान्द्रुकको पहिलो पाइला नै ।
अलि अगाडि गएर एउटा होटलमा रुम लियौँ सानो भए पनि हिमाल तिर फर्केको हुनाले राम्रै लाग्यो खासै महङ्गो पनि थिएन त्यो । हिमालको अगाडि बसेर चिया पिउँदाको मज्जानै अर्कै थियो । मैले भनेँ दाई मलाई त यहाँ आइपुग्दा जे जसो भए पनि यहाँ चाहिँ स्वर्गमै आए जस्तो भयो वास्तवमा मैले यतिबेला मेरी सभ्यतालाई मिस गरिरहेको छु । सँगै हुन पाएको भए कति रमाउथी होला म सँग अनि यो रमणीय प्रकृति सँग ।
अँममममम बल्ल खुल्न थाल्यो मेरो भाइको ढोका, अन्त तिम्रो मनको ढोका खुलाउन त स्वर्गकै पाउ पर्न पर्ने रैछ होई, यसरी आफ्नी प्रीयतमा लाई मिस गर्नु पनि एउटा माया हो भाई सँगै सँधै हुनु र टाढा हुन भनेको त आफ्नो परिबेश र परिस्थिति हो यसलाई त स्वीकार्नु अनि यहि परिस्थिति अनुसार चल्न सक्नु पनि त जिवनको अर्को सिद्धान्त हो भाई ।
एउटा कुरामा चाहिँ डर लागिरहन्छ दाई, ऊ कहिलेकाहिँ बोल्दा बोल्दै म के बोलेँ भन्ने पनि थाहा पाउँदिन । कसैसँग च्याटमा कुरा हुँदा हुँदै आई लभ यू डियर आइ मिस यू भन्न पनि पछि हट्दिन । उसका लागि त सामान्य होला तर सबै केटा मान्छे उ जस्ता हुँदैनन भन्ने पनि थाहा पाउँदिन । मेरो जोड त केहो भने सभ्यतालाई यस्तै कुराले कसैले पनि हल्का नठानोस । कसैले अलग नजरले चियाउन पनि नसकून तर उस्को कामको शिल्सीलामा उस्ले गर्ने ब्यबहार प्रति चाहिँ मेरो केहि गुनासो छैन । जिवनमा एउटा शब्दले एउटा बोलीले कति फरक पार्दो रहेछ त्यो त मलाई थाहा छ दाई त्यो पनि सभ्यताले नै सिकाएकी हो । उस्ले मलाई गर्ने माया र समर्पणको त कुरै नगरौँ दाई मैले अन्यथा सोचेँ भने पनि मलाई पाप लाग्छ उस्को आँशुको श्राप लाग्छ मलाई ।
ऊनी त अब तिम्रो अर्धाङ्गिनी हुन, सहि बाटोमा ल्याउने सिकाउने घर सल्लाह गर्ने पनि त तिमिहरु दुबैको दायित्व हो भाई । तिमिहरुको सम्बन्ध पनि मेरो जिन्दगीको अर्को एउटा बटमालाइन हो जो मायामा मानिसहरु कति सम्म त्याग गर्न सक्छन भन्ने । तिमिले ठिक कुरा गर्यौ यतिबेला भने यो त सभ्यताले पनि अब तिम्रो सहयात्री भए पछि केहि स्वतन्त्रताहरु परित्याग गर्नु पर्छ ।
दाई लाई त मैले केहि सोध्नै डर लाग्छ हजुरलाई, म कहाँ बाट सोधुँ के भनेर सोधुँ, त्यहि भएर सोध्दिन म हजुरलाई मेरो सानो मुखबाट हजुरको मन नदुखोस, मलाई सबै भन्दा प्यारो मेरो दाजु हो अनि हाम्रो अन्तरङ्ग सम्बन्ध हो ।
होइन भाई तिमिले त अरिँगालको गोलामा ढुङ्गा हानेर पनि बच्न सिक्नु पर्छ म त के हो र, सोध न केके सोध्न मन लाग्छ, अन्तरङ्ग सम्बन्ध पनि भन्छौ अनि सोध्न पनि डराउँछौ यो कस्तो सम्बन्ध हो तिम्रो र मेरो तिम्रो बुझाईमा कुन्नी त्यहि कुरा मैले बुझिन । तै पनि केहि छैन अझै समय लाग्छ तिमिलाई बुझ्न त्यसप्रति मेरो केहि गुनासो छैन ।
हेर भाई जिवनमा सुख दुख भइरहन्छ, आरोह अनि अबरोह पनि हुन्छन । प्रकृतिको त आधा दिन आधा रात हुन्छ अनि अझै त्यहि रातमा आधा पुर्णिमा अनि आधा औँसि हुन्छ । त्यस्तै जिवनका हरेक पक्षहरुमा त्यसका सकारात्मक र नकारात्मक पक्षहरु हुन्छन भाइ हेर । सटिक शब्दमा भन्ने हो भने जिवनमा म नितान्त एक्लै छु मेरो भावनामा मिल्न सक्ने मेरो स्वाभिमान लाई सम्मान गर्ने अनि मेरो हैसियत लाई बचाइदिने जिवन साथी छैनन भाइ । मैले तिमि जस्ता मेरा अतिप्रिय साथिहरुको कुरा गरिन जुन साथीहरु कम्तीमा मेरो भावना सँग मिल्नुहुन्छ ।
खाना खाने बेला भयो, नजिकै महि मथ्दै हुनु हुन्थ्यो होटल साहुनी उता साहू चाहिँ सुकुटीको शितनमा नारेपा लगाउँदै थिए । हामि खाना खायौँ गफ गर्दै, होटलवाला दाइले घरी घरी फोहोरी शब्द बोल्नु हुन्थ्यो भाउजुलाई म चाहिँ पानी पानी हुन्थेँ उता अँगेनामा दाइकि साली आगो बालेर बस्दै थिइ, शायद यस्तो कुरामा उस्को बानी परि सकेको थियो, वास्तै गर्दिन थि बरु हाम्रो दाई चाहिँ खाना दाल तरकारी थप्ने निहुँमा घरी घरी गिज्याउनु हुन्थ्यो, एक पटक त कति छुच्ची हो दाइकी साली कति थोरै देकि भन्दा भन्दै भाउजु लाई पनि नराखी सप्पै तरकारी दाइको थालमा ल्याएर खन्याइदिई, म त वाल्ल भएँ । मेरो दाइ भने होटल्नी भाउजु तिर हेर्दै मुसुक्क हाँस्नु भयो अनि भए भरिका सबै एक्कै चोटि हाँस्यौँ झन रमाइलो पो भयो ।
दाइको घडिमा आलार्म बज्यो साढे चार बजे । म पनि ब्युँझिएँ अनि बाहिर गयौँ हिमाल हेर्नका लागि । वरिपरि चकमन्न अँध्यारो तर चाँदिको मक्कल ठड्याए झैँ हिमाल रातमा पनि उज्यालो भएर बसेको थियो अलग्ग देखिने हिउँ अनि हिमालको आकृति । पूर्व तिरबाट प्रकाश हिमालको टुप्पामा फैलिँदै केहिबेरमा सुर्योदय पनि भयो अनि भुइँ भरि छिरलियो घाम रापिँदै रापिँदै झन झन । बिहान को समयमा हामि घान्द्रुक बजार घुम्न हिँड्यौँ । पूर्व पट्ठि अलिकति मात्र तल तिर गुरुङ्ग गाउँ थियो अनि बजारको फेदपट्ठि एउटा माध्यमिक बिद्यालय थियो र काखैमा एकदम मनोरम तरिकाले बनाएको अन्नपूर्ण क्षेत्र सँरक्षण आयोजनाको इकाई कार्यालय पनि थियो । बारीमा लेकाली साग, कञ्चन पानीको मूल धारा, उवाको खेती आदी आदी नयाँ थिए हाम्रा लागि । बिहानभर घुमेर फर्के पछि नास्ता गरेर हामि त्यहाँ बाट छुमरुङ्ग हिडियो फेरि अझै हिमचूली हिमालको फेदी तिर ।
बाटोमा अत्यन्तै झोल्लिएको झोलुङ्गे पुल, एउटै पानी बाट लगालग चल्ने चारवटा पानी घट्ठ, भैँसी गोठ र गोठालाहरु खच्चरहरुको लाम लस्कर हुँदै हामि अर्को डाँडामा पुग्यौँ जुन घान्दु्रक र छिमरुङ्गको बीचमा ठडिएको थियो । चौपारीबाट उत्तर तिर हेर्दा चाहिँ घान्द्रुक बाट देख्दा जस्तो नजिक थिएन छिमरुङ्ग, तल खोलामा झरेर उत्ति भन्दा पनि अझ दोब्बर माथि पुगे पछि मात्र छिमरुङ्ग आउँदो रहेछ । दाई लाई छुर्पी अति मन पर्ने र पनि बाटो भरी सोध्दा समेत भेटिएन छुर्पी अनि त्यहिँ मुखैको पसलमा दाई छिर्नु भयो र केके कुरा गर्नु भयो कुन्नी अनि रित्तै फर्किनु भयो । अनि भोक लागेकाले कटेजमा बसेर खाना खायौँ । अगाडिकी पसल वाली बहिनि अहिले त ओठ भरि लिपीष्टिक लगाएर चिन्नै नसक्ने भएर बसेकी कस्तो अचम्म । अनि यो पटक चाहिँ दाई भाइ हिँड केटाकेटी मान्छे मिठी किनौँ त्यहि बहिनिको पसलमा भन्नु भयो ।
अनि दाईले अगाडि एउटा बहिनि हुनु हुन्थ्यो नि अहिले कता जानु भएछ कति जना हुनुहुन्छ र पसल हेर्ने दिदि बहिनी भनेर दाइले दह्रो बचन दिनु भयो । ऊ पनि बोल्न तिख्खर रैछिन मै त हो नि कस्तो न चिन्नु भको हजुरले हेर्दा त जवानै हुनु हुन्छ बैँशैमा बुढेसकाल लाग्यो कि क्याहो भनेर उ पनि दरी भई । दरो दोहोरी हुने भयो दाई पनि बोलेर हार्न नजान्ने मान्छ अब के हुने हो भनेर म चाहिँ अचाक्लि खुल्दुलीमा थिएँ । अनि हजुरले यसरी मिनेट मिनेटाँ काँचुली फेर्नु होला भनेर मैले नचिताएर होला नि । अनि यति राम्रो रुप भएर पनि घसी घसी राम्री हुन पर्छ र चिन्ने ले असली चिज नघसेरै पनि चिन्छन क्यारे हेहे भन्दै बिल्याउनु भयो उसैलाई । उस्ले कुरो अल्मल्याउन कति दिउँ हजुरलाई भनी ।
के कति भन्नु भाको बैनी बुझिन मैले त आफू त सोझो मान्छे भनेर चश्मा माथिबाट उसलाई हेर्नु भयो । मिठाई माग्नु भको हैन त्यहि भनेको नि अरु त के दिम त नि मैले यो बेला न कुबेला भनेर भुतुक्कै पारी । भो तिमि सँग बोलेर सकिने भएन बहिनि बस है बेलामा आइएछ भने अरु पनि मागौँला दिन्न नभन्नु ल भने पछि भने अलि मत्थर भई अनि हामि पनि ओराली लाग्यौँ । दाइले नयाँ सूचना जारी गर्नु भयो अब हामि छिमरुङ्गको योजनामा अलिकति फेरबदल गरिएको छ भन्दै सिधै झिनु डाँडा जानका लागि अगाडि होटल बाल्नी दिदिले बताएको बाटो जाने निश्चय भयो त्यसै अनुसार हामि मूलबाटो बाट मोडियौँ ।
अगाडि दिदिले भने अनुसारको बाटो पहिल्याइएन थाहा भयो जँगलको मुखमा आइ पुग्यौँ हामि, तल पट्ठि गाइ भैँसी अनि खच्चर चराउने चौर अनि वरपर २ , ३ वटा गाइका र खच्चरका बाघले छोडेका अस्थिपञ्जर थिए झन एउटा गोरुको जस्तो लाग्ने करङ्ग आलै थियो एक हप्ता यतै खाएको हुनु पर्छ । तल खोला थियो मैले दाइलाई साउति गरेँ, म डरले मन हल्लिरहे पनि दाई चाहिँ ढुक्कले मिजासले नआत्तिइकन हिड्दै रोकिँदै हुनु हुन्थ्यो मलाई चाहिँ कति बेला बाघ आउने हो भन्ने मनमा डर थियो ।
तिमि डरायौ निशान हो मलाई थाहा छ कतै बाट बाघ फुत्त निस्कला अनि खाला भनेर डरायौ तिमि हो ? हामि यत्रो बेर हिजो दिनभर आज बिहान भर हिड्यौँ गाउँ चाहार्यौ कतै बाघले मान्छे खाएको सुन्यौ ? भन्दा मैले नाईँ भनेर टाउको मात्र हल्लाएँ बोल्ने गरि ममा अझै सास भरिएको थिएन । जनावरको पनि एउटा नियम हुन्छ, बहुलाएको अबस्थामा बाहेक आफूलाई अप्ठयारो महशुस नभए सम्म कसैलाई केहि गर्दैन भाई अझै हामि त दुइ जना छौँ । तर बाघ देखेर भाग्न अत्तालिन थालियो भने उसले पनि म माथि खतरा छ भनेर जाइलाग्न सक्छ हो यहि समस्या हो भाई । मानिस सँग मात्र होइन जनावर सँग पनि मिल्न सिक्नु पर्छ । घरमा पालेको जनावरले पनि राम्रो नराम्रो चिन्छ भाई । तै बाघैले खाइहालेछ भने पनि खावोस न के भो र एक पटक त मर्नु छँदै छ । पर्यो भने बाघ सँग पनि लड्छु भन्ने हिम्मत राख निशान । तिम्रो कन्फिडेन्स देखेर बाघ डराएर भाग्न परोस त्यत्ति हो मेरो कुरा ।
दाई मात्र बोलिरहनु भयो अनि कतै बाघले खाएका अस्थिपञ्जर देख्यो कि एक छिन रोकिएर हेर्ने दाजु चाहिँ म चाहिँ कति छिटो तल पुगिएला भन्ने मै समय जान्थ्यो । खोलामा पुगियो माथिबाट सानो देखिएको खोला त एकदम ठाडो अनि पानी पनि अति चिसो अनि तर्नै नसकिने पो रैछ । अलि माथि एउटा फड्के भेटियो । पारी पुगे पछि दश मिनेट त अब कता जाने मै गयो । खोलाको किनारबाट सानो मान्छे हिँडेको जस्तो लाग्ने सानो डोरेठो भेटियो अनि त्यहि समातेर तल जाने निधो भयो र हामि तल तिर लाग्यौँ । अलि अगाडि बढे पछि त्यो खोला त अग्लो छाँगो भएर खसेको पो रहेछ । माथि पैरो तल छाँगो तै बिषेक एउटा झर्ने ठाउँ भेटियो, जुत्ता खोल्न पर्ने जस्तो भयो एउटा रह पार गर्न लाई अनि दाइले झटपट उत्तिसको मुढो लतारेर रहको पारी पुग्ने गरि गुल्टाउनु भयो अनि हामि त्यहि मुढोमाथि टेकेर रह पार गरेर ढुँगाको चेप बाट तल छहराको सतहमा पुग्यौँ ।
देख्यौ निशान हरेक अप्ठेरो पार गरे पछि मनमा आनन्द मिल्छ, प्रकृति सँग डराउने होइन यससँग त समाहित हुनु पर्दछ । जिन्दगी यसैको देन हो भने यसैमा मिल्न यसै सँग लुकामारी खेल्न के को डर मान्नु यसै त शास्त्रमा हावा पानी को शरीर भनेर ब्याख्या गरेको होइन नि भाई । शायद तिमिले त यो छहरामा पनि उहि सभ्यतालाई देख्छौ होला । कस्ती छन तिम्री सभ्यता, अरु बेला नबोलाए पनि तिमिहरुको औपचारिक लगनगाँठो कस्ने बेला सके सम्म यो दाजुलाई नभुले, तिमि प्रति पनि मेरो धेरै घिडघिडो छ, कहिले काहिँ लाग्छ तिमी मेरै सास फेरि रहेछौ, मेरै रगतमा बगिरहेछौ तिमि अनि घरी घरी मेरै मुटुमा ढुक्ढुकी बनेर ब्युँझाउन आउँछौ मलाई । मलाई किन त्यस्तो लाग्छ थाहा छैन ।
हजुरकै मनको फूलबारीमा त हुर्के बढेको छु त्यहि न्यानो आश्रम नै मेरो घर हो दाई यहाँ भन्दा म सँग हजुरलाई भन्नु पर्ने अरु शब्द छैनन । अरु सबै हजुर नै जानकार हुनु हुन्छ । भौतिक परिवेश जे भए पनि आत्मिय रुपमा म हजुरकै शाखा हुँ म यत्ति भन्छु अहिले । हिँड्दै जाँदा अर्को फड्के पनि आयो त्यो पनि तर्यौँ । कति मनोरम प्रकृति एक्लै भए डर लाग्ने अनकण्टार खोचमा दाइको प्रकृति प्रतिको अटल बिश्वास ले मलाई पनि अहिले त हौस्याएको थियो । बाटो हराए पछिको पहिलो जघन्य समस्या आइपर्यो त्यत्रो खोलामा फड्के भेटिएन एकोहोरो पार गर्ने बाटो पनि भेटिएन । मैले दाई फर्कौ दाइ भने तर उहाँ मान्नु भएन उल्टै दाइले यात्रामा फर्किन सजिलो छैन निशान, यति सानो अप्ठेरो पनि सामना गर्ने साहस गर्न हामि सकेनौ भने भोलि लाई गाह्रो हुन्छ भने पछि अलि माथि फराकिलो जँघार भएको ठाउँबाट पाइन्ट खोलेर हातमा लिए जुत्ता पनि हातमा लिएर चिसो न चिसो खोलाको पानीमा तर्यौ यो पनि नयाँ अनुभव भयो ।
दाइ सँग हिँडियो भने त सगरमाथा पनि पुगिन्छ क्यारे हिँडेपछि पछाडि फर्केर हिड्न जान्नु भा छैन । दाइ मुसुक्क हाँस्नु भयो अनि ऊ त्यो लक्ष्मि प्रसाद देबकोटाको श्लोक था छैन तिमिलाई लक्ष्य के लिनु भन्ने ? हे हे हे दाइको कुरा अलिकति भए पनि सिक काम लाग्छ के कहिले काहिँ । अर्को कुइनेटोमा तल बिशाल रहको माथी बाटैमा पहिरोले ठूलो रुख ल्याए तेर्साएको रहेछ, पहिले रुखको तल पट्ठि दाजु छिर्नु भयो अनि हाँगा बिँगा भाँचेर पस्न मिल्ने बनाउनु भयो म पनि त्यहिँ बाट छिरेँ र अगाडि लाग्यौँ पदयात्रा बल्ल सान्दर्भिक हुँदै थियो पदयात्रा मात्र नभएर साहसिक यात्रा पनि हुँदै थियो ।
दाइ अगाडि हिँड्दै हुनु हुन्थ्यो म अलि पछाडि थिएँ । दाइले मतिर फर्केर सुस्केरा हाल्नु भयो अनि अब बाटो साच्चै बन्द भयो यस बाट पार गर्नु नै हाम्रो पदयात्राको परिक्षा हो हेर भाइ निशान तिमि पनि हेर यो प्राकृतिक समस्या यो चुनौती त हो नै यो त जिवन बाँच्ने कला सिक्ने अबसर पनि हो अब तिमि नै भन अब के गरुँ भने दाजुले सबै आकाशले मलाई नै थिच्नु भयो । दुबै तिरबाट पार गर्ने बाटो छैन माथि पाखामा लागौँ भिर मात्रै छन, अगाडी पनि कुनै बस्तिको न दृश्य छ न चालमाल छ अब के गर्ने भन्ने कुराले अल्मल्यायो मलाई अनि ढुँगामा झोला फालेर थचक्क बसेँ । दाइ चाहिँ भित्ता तिर हेरेर केके गम्दै हुनु हुन्थ्यो ।
निशान के सोच्दै छौ तिमि ? अब तिमि एक छिन सोचिराख तर मैले जे भन्छु त्यहि मान हामि सफल हुन्छौँ यो पार गर्न लाई बुझ्यौ दाइ छ नि दाई चिन्ता नमान न यार । ल सुन म छोटो मान्छे तिमि अग्लो मान्छे त्यहि भएर तिमिले तलबाट मलाई उचाल पहिला म जान्छु, अनि म झोला तान्छु अनि तिमिलाई तान्छु । लेट्स मुभ । भिरको झाडीको काँठोमा चढेपछि मेरो सास बल्ल खुल्यो तै पनि कहिले पनि कोहि पनि नहिँडेको तेर्सो झाडि फाँड्नु थियो र त्यसमा पनि दाजु नै अगाडि सर्नु भयो । करिव आधा घण्टा झाडि फाँडेपछि बल्ल सानो ठाडो खोल्सामा पुगियो मेरो भन्दा पनि दाजुको हात चाहिँ घरी ऐसुलुको काँडा ले घरी सिस्नुले बिझेर एकदम रातै भएको थियो तै पनि ऐया भन्नु भएको थिएन ।
अन्तिम लर्को फेरि बाँकि रह्यो । अब तब गाउँमा पुगिन्छ भनेर हिँडेको त कहालि लाग्दो पैरोको सिरानमा खुट्ठामात्र अड्याउने बाटोमा पुगियो आँगै सिरिङ्ग हुने गरि त्यस पछि बल्ल झिनु डाँडाको चहल पहल देखियो । फेरि तल झर्ने अर्को पहिरोको बाटो रहेछ, यस्तो कि यसो खुट्ठा हल्लियो कि गल्र्याम गुर्लुम हुँदै खोलैमा पुगिने दाजु चाहिँ पहिरो तिर बाट झर्नु भयो म चाहिँ यता पनि झाडि भएको खोल्सो बाट झर्ने निधो गरेँ अरु नभए पनि यस्तो झाडिमा चाहिँ अजिँगर बस्ने खतरा हुँदा हुँदै पनि मैले खतरामोलेँ एक छिनमै खोलाको किनारमा पुर्गे दाजु चाहिँ चार हात खुट्ठा टेकेर बल्ल तल्ल आधार पहिरो झर्दै हुनु हुन्थ्यो म चाहिँ खोला मा पुगिकन सुस्ताइसकेको थिएँ ।
बढिमा जम्मा एक घण्टाको बाटो चार घण्टा लगाएर छिचोलियो, मैले दाजुको अटल बिश्वास र दिगो साहसको मनै देखि तारिफ गरेँ मेरो जिवनमा पनि ठूलो सिकाई भयो । जिवन भनेको माया प्रिति मात्र होइन दुख रोदन मात्र होइन प्रकृति पनि जिवनको एक अँग हो अनि प्रकृतिमा अरु धेरै जिवहरु छन उनिहरु सँग पनि मित्रताको खाँचो हुन्छ माया तिनिहरुलाई पनि चाहिन्छ भन्ने सिकेँ मैले । अनि मैले आज त निकै थाकियो दाई म त हिँड्न पनि नसक्ने भएँ भने मैले दाई चोर औँलो ठड्याएर हाँसिरहनु भयो । अनि हामि त्यो रात झिनु डाँडा मा बितायौँ । बिचैमा तल मोदीको किनारमा तातोपानीको धारामा नुहायौँ अर्को मज्जा आयो दिन भरीको थकान दूर भयो फर्केर फेरि डाँडामा आयौँ रमाइलो गर्दै बस्यौँ । भोलिपल्ट सबै योजनाहरुलाई छोटो पारेर सिधै पोखराका लागि हानियौँ दाजु र म । बाटोमा हासो ठट्ठाहरु पनि कम भए ज्यान नयाँपूल सम्म ल्याउनै धौ धौ भयो । कस्तो आनन्द भयो पदयात्राबाट थाकेर पहिलो पटक पोखराका लागि बस चढ्दा ।
