मचानमा सुकाएका बदाम केश्राहरु खानलाई काँचै पनि झुरुम झुरुम त थिए नै । घरमा बुढि हजुरआमा हुनुहुन्थ्यो, आफ्नै आँखा अगाडि एक पसार निकालेर रुमालको फुर्कोमा सबैले देख्ने गरि लुकाउनु भयो यसमा पनि म मख्ख नै थिएँ रमाइलो महशूस भयो । साँच्चै मागेको भए पनि हुन्थ्यो हामि दिई हाल्थ्यौँ नि भन्ने पनि भयो अलि बढि नै दिन्थ्यौँ होला । फेरि उस्की बहिनी आई उस्ले पनि भिना लौ है घरमा चोर पसे भन्दै एक माना जति गोजिमा भित्र्याई हाली म त्यो देखेर पनि बेखुशी भइन, जो सुकै पनि मेरो घरमा आऊन खाऊन बसुन रमाइलो गरुन भन्ने ठान्दथेँ म ।
साँझ अफिसबाट फर्किँदा हजुरआमा घरमा हुनु हुन्थेन, हजुरआमाको चासो घरमा मलाई मात्र हुन्थ्यो । मैले हजुरआमा कहाँ जानुभयो भनेर सोधेँ उस्ले ठस्किएर बुहारीले यसो गरि उसो गरि खान दिइन भन्दै चाहार्दै गइहोलिन नि शत्तुर हँसाउन । बिहान बेलका सबैले भन्दा पहिला हाम्रा भन्दा ठूला भाऊ खाँदा पनि मैले कहिले जस नपाउने भएँ । कस्तो दिन बिहा गरेर आइएछ कसैको राम्रो हुन सकिएन फुटेको कर्म भन्दै एक्लै फतफताउन थाली म चाहिँ केहि बोल्न उचित लागेन ।
साँझ पर्नै आँट्यो सिम सिम पानी परिरहेको थियो, कहिल्यै घर नछोडेकी मान्छे, कतै गए पनि म आफै पु¥यादिन्थेँ र लिन पनि आफै जान्थेँ तर आज सँभावित ठाउँमा सबैतिर सोध खोज गरेँ कतै पनि गएको सुइँको पाइएन । अनि साथीहरु लगाएर कोहि कता कोहि कता खोज्न गयौँ अन्त उहाँ शुक्रबारे हाट लाग्ने पालमा ओत लागेर काँप्दै रुँदै बस्नु भएको फेला पारियो, मन थाम्नै सकिन, आँखाभरी आँशु भए र पनि आफूलाई सम्हालेँ । म जान्न बाबु छोड्दै बरु यतै बृद्दाश्रम छ भने उहिँ लगेर छोड्दे मलाई भन्दै रुनुभयो तै पनि फकाएर लगेँ घरमा । पछि थाहा पाएँ मैले कि उस्ले त्यहि एक पसार बदाम दाना खाएको निहुँमा तथानाम गाली गरेको बचन छोडेको सहन नसकेर घर छोडेर हिँड्नु भएको रहेछ ।
मेरो सदासयता र सँयम रहने बानीले बास्तवमा मेरो नीजि पक्षलाई लतार पतार पार्यो र पनि निरन्तर यसलाई सहि ट्रयाकमा ल्याउन धेरै प्रयास गरेँ मैले गल्ती यसैमा भयो मैले सोचे जस्तो सँसार छ अथवा सबैले मेरै जस्तो सहज किसिमको धारणा राख्दछन, होइन रहेछ म चाहिँ गलत रहेछु । मैले अरुलाई भन्दा पहिले आफैलाई चिन्न सकिन समय अनुसार हिँड्न सकिन । जिवनमा जे गर्दछु भन्ने सपना बोकेको थिएँ सबै क्षत बिक्षत भए, जिवन भित्रका सिर्जशीलताहरु पनि बिस्तारै भाइरस ग्रस्त हुँदै गए ।
धेरै नमिठा क्षणहरु रहे, जहिले पनि अति साना भन्दा साना कुरामा मनमुटाव हुन्थ्यो । कहिले ५ बजे घरमा नआएको निहुँमा कि त भनेको कुरा समयमा नपु¥याएको निहुँमा यस्तै यस्तैमा कहिलेकाहिँ त एक हप्तासम्म पनि बोलचाल बन्द हुन्थ्यो यसमा पनि मैले नै सहजीकरण गर्नु पर्दथ्यो । म भित्र के चलिरहेछ, म के सोच्छु के चाहन्छु भन्ने कुरा उस्ले कहिले पनि सँझिने प्रयास गरिन अथवा भनौँ मलाई एकादुई अर्थमा बाहेक समग्र सामाजिक रुपमा आफ्नो श्रीमानको रुपमा ग्रहण गर्नै सकिन । मेरा यस्ता निर्मम अतितहरु त कति हो कति छन किन सबै एकै पटक पस्किनु समय भएमा पस्किँदै गरौँला । शायद यस्को मर्म बुझ्ने अर्को म छैन होला जस्तो लाग्छ किनकी यहाँ कोहि पनि अरुको भन्दा पनि आफ्नै दुख ठूलो ठान्दछन, यसमा पनि मेरो केहि गुनासो छैन ।
अहिले म स्वतन्त्र छु जे भए पनि जति बाँचेको छु खुशीले बाँचेको छु । यहाँका बा आमा दाजु भाईहरुले मलाई दिएको अपार माया नै मेरो उर्जा हो । स्कूलमा मैले पढाउने यिनै बालकहरु अब मेरा छोरा छोरी हुन जस्तो लाग्छ । मैले गाउँमा साना तिना सिर्जनशील कामहरुमा यहाँको समाजलाई सघाउने मौका पाएको छु । कति गर्न सकेँ वा सकिन यो त गाउँलेहरुले भन्ने कुरा हो तर उहाँहरुले जुन गुन म माथि लगाउनु भएको छ त्यसको पैचो तिर्न त म कहिले पनि सक्दिन । अब त मेरो घर परिवार समाज जे भने पनि यहि गाउँ हो । अब म यसलाई छोडेर कहिँ पनि जान्न जिबन पर्यन्त ।
बिकल दाईले लेखेको डायरीको अँश थियो यो, डायरीमा यस्ता फड्केहरु अरु धेरै थिए र पनि सबै उस्तै मर्माहत थिए । अस्ति बिहान जसो कुन्साङ्ग काकाले मलाई सर लाई बिमारले च्यापो निशानलाई बोलाइदिनु भने पछि बक्के बस्यो तिमि तुरुन्तै आऊ भन्नु भयो र घरमा नभनीकन यता हानिएको थिएँ । पक्की मोटरबाटोको बस यात्रा पछि कच्ची मोटरबाटो अनि पैदल यात्रा गर्दा छिटोमा पनि २ दिन लाग्यो आइ पुग्न तर मैले दाइको सासलाई पनि भेट्टाउन सकिन लाशलाइ पनि भेट्टाउन सकिन । गाउँको पुछारमा भएको अरुण नदी किनारमा धुवाँको मुस्लो आइरहेको थियो, गाउँमा कोहि थिएन केटा मान्छे । उहि बसन्तीलाई भेटेँ सबै जनाका आँखा ओभाना थिएनन उस्ले मलाई रिभानघाटमा पुर्याइदिई ।
अफिसमा एकोहोरिएर काम गरिरहेको, बिहान अफिस आउँदा हाँस्दै पस्ने मान्छे घर फर्कने बेला टाउको धान्न नसके जस्तो झोलिएको गर्धन बोकेर घर फर्केको, जँगलमा फेला पारेको, कुन्साङ्ग काकाको गाउँमा ल्याएको, नाचगान गरेको यि सबै दृश्यहरु चिताको धुँवामा जल्दै बादलमा मिसिएको जस्तो भान भयो । म यता आउने बेलामा पनि भाउजुले मलाई देखेर उँधोमुण्टो लगाएर घुरेर हेरेको पनि त्यसैमा मिसिँदै थियो । उसका आसेपासे हरुको आफन्तहरुको भीडभाडमा कतै पनि दाजुको परछायाँ देखेको थिइन मैले । बरु केटा केटिहरु आफ्ना निर्दोष निस्वार्थी आँखाहरुले अझै पनि बाबाको बाटो हेर्दै थिएकि जस्तो भान भयो मलाई किनकी ति अन्जान हेराईमा अनौठो पीडा थियो । उमेरमा साना भए पनि भाउजु जस्तो उनीहरु रमाएका थिएनन प्राय सधैँ मौन बसेको देखिन्थे धेरथोर उनीहरुको भाषा म बुझ्थेँ होला । उस्तै रवाफ, उस्तै मचान, हाँसीखुशी बातावरण चलिरहँदा यता दाजूले सँसारबाट बिदा लिइसक्नु भएको थियो ।
कुन्साङ्ग काका भक्कानिएर बोल्नै सक्नु भएको थिएन, गाउँलेहरु पनि कोहि ओभाना थिएनन, गाउँनै सबै रिभानघाटमा थिए । मलाई सबभन्दा बढि पछूतो भयो कमसेकम बिकलदाईलाई उहाँको दिवँगत शरिरलाई समेत अँगालो हालेर अन्तिम पटक रुन पनि पाइन मैले यो अधूरो पन सधैँ रहिरहने भयो, उहाँलाईलै न मैले सबै भन्दा बढि माया गर्न थालेको थिएँ, जिवनको एउटा अभिन्न हिस्सा बनाइसकेको थिएँ । बिधिको बिधानलाई कसले टार्न सक्थ्यो र मेरा लागि जे भए पनि बिकल दाजुले अन्तिममा मिठो जिन्दगी बाँच्न पाउनु भयो शायद उहाँको असल कर्मको फल होला भन्ने पनि लाग्यो । मैले घाटमा कुन्साङ्ग काकालाई कमसेकम एक दुई घण्टा कुरेको भए हुन्थ्यो भन्दा उहाँले आज सम्म कुरियो तर खबर खाबर केहि भएन लाश राखेको २ दिन भयो अब रात पर्ने भयो तिन दिन राख्न हुँदैन भनेर लगेको भन्नु भयो यसमा मैले कुनै उत्तर फर्काउन जायज ठानिन ।
हरेक शनिबार बिहान २ घण्टा बिद्यालयमा गाउँका सबैजना आएर जति सकिन्छ त्यसको भौतिक सँरचना बनाउने जस्तै कहिले पर्खाल लगाउने, कहिले भत्केको गारो मर्मत गर्ने त कहिले काठको काम गर्ने, कहिले नयाँ कोठाको लागि ढुङ्गा बोक्ने काम गर्ने नियम नै बनेको थियो । काम सके पछि सबै जना आ–आफ्नो घर जान्थे जाने बेला दाजुले मेरा लागि त सबै गाउँ आफ्नै घर हो बरु कुन चाहिँ दूलामा पसुँ म भन्दा कुन्साङ्ग काकाले दूलो फेर्नु हुँदैन सर भनेर अँगालो हाल्नु हुन्थ्यो अनि सबै जना हाँसेर रमाइलो हुन्थ्यो । हँसि मजाक गर्ने बिकलदाइको बानीमा काकाले झन घिऊ थपिदिनु हुन्थ्यो ।
बसन्तीले आज हजुर हाम्रो घरमा आऊनु है खाना खान आमाले बोलाउनु भको छ भनेर काकाको आँगनमा सबैले सुन्ने गरि भनेर दुई गौँडा फँगाल्दै आफ्नो घर तिर लागि मैले हुन्छ भन्न नपाउँदै । कुन्साङ्ग काकाले पनि आँखाको इशारा बाहेक म सँग केहि बोल्न सक्नु भएन शायद उहाँ सँग यो प्रसङ्गमा यो भन्दा बोल्ने अरु केहि थिएन होला । मलाई पनि जाऊँ कि नजाउँ भयो कसरी कुरा गरुँ के भनुँ के नभनुँ । यहाँ जिन्दगी दोसाँधमा अल्झिएको थियो, उस्को मायामा केहि खोट थिएन मैले पनि म सभ्यता सँग लीपिबद्ध भइसकेको छु उस्कै कबितामा मैले लय भरेको छु भनेकै थिएँ र पनि नेपथ्यबाट अर्कै लय गुञ्जिरहेको थियो न मैले कान थुनेर नसुन्न सक्थेँ न बसन्तीले मुख थुनेर रोक्न सक्थी । कस्तो अबस्था आउँछ कहिले काहिँ जस्को उत्तर आफै सँग हुँदैन कहिले काहिँ ।
मैले काकालाई सँगै जाउँ भने काकाले आफै अगाडि हिँडेर सहमति जनाउनु भयो उहाँकै पछाडि लागेँ ।
नमस्कार आमा सञ्चै हुनु हुन्छ भनेर कुरा शुरु गर्न मै तम्सिएँ बसन्तीले पनि काकालाई नमस्कार गरि हात जोडेर तर मलाई इशाराले मात्रै । जिन्दगी के रैछ र माइली दिदी हिजो यि निशान बाबुलाई एक छिन पर्खेको भए यिनको पनि धोको पुरा हुने रैछ, हामि त अन्यौलमा पर्यौ, टाढाको बाटो कमसेकम काका म आउँदैछु है भनेर खबर गरेको भए तिमिलाई त हामि एक हप्ता पनि कुर्न तयार थियौँ यसैमा भूलभयो अब यस्तै हुन लेखेको भयो के गर्छौ त भन्दै मलाई थुम्थुम्याउनु भयो । सबै जना मिलेर खाना खायौँ कुराकानी गर्यौँ रमाइलो पनि भयो एक छिन । अगाडि जति बोझ महशुस अहिले चाहिँ भएन ।
हजुरले सभ्यतालाई लिएर आएको भए हुन्थ्यो नि देख्न पाइन्थ्यो दिदि कस्तो हुनु हुँदो रैछ भनेर आफू बहिनी भएको पारा पनि बसन्तीले तेस्र्याइ । लाग्थ्यो दिदिको भाग बाट मलाई आधा नभए पनि अलिकति भाग दिए हुन्थ्यो भन्ने आशय देखिन्थ्यो । कसरी ल्याउनु बिहे नगरिकन उसलाई गारो हुन्छ नि बसन्ती खै कुरा बुझेको । हामि त एक अर्काका लागि आफ्ना हौँ तर समाजको अगाडि झ्याई झ्याईँ त पार्न बाँकि नै छ नि त्यो पनि समय आउनु पर्यो पछि ल्याउँछु चिन्ता नमान अनि तिमिलाई सँगै बजार घुमाउन लैजाउँला ।
हेर कुन्साङ्ग भाई जति केटा आए पनि उस्ले मन पराउने हैन म बिहा गर्दिन तपाईँहरुकै सेवा गरेर बस्छु, म एक्ली छोरा भने पनि मै छोरी भने पनि मै भनेर कसैलाई पनि अगाडि पर्नै दिन्न । यस्को दिन नजुरेको हो कि कुनै दशा शशा छुन यस बेला कुन चाहिँले पक्कै रोकेको छ भन्छु म त भनेर आमाले मै माथि अनि बसन्ती माथी अदृश्य प्रहार गर्नु भयो । मैले बसन्तीलाई हेरेर तिमिले यसो नगर बिबाह गर्नु पर्छ नत्र पछि पछूतो हुन्छ भनेँ उस्ले चाहिँ उहि जिद्दी प्रकट गरि म किन बिबाह गर्नु यत्तिकै जान्छ जिन्दगी बिबाह गर्नका लागि बाँकि हुनु पनि त पर्यो नि कोहि केटा मान्छे । म निस्सासिएँ त्यहाँ बाट उम्किन मन लाग्यो बसन्ती जोर जबर्जस्ती उस्को ठाउँमा ठिकै भए पनि मलाई अप्ठेरो लाग्यो । तत्काल सभ्यतालाई म्यासेज गरेर आइ मिस यू बुढी मिस यू सो मच भनेर उत्तिखेरै मोबाइलमा म्यासेज कत्ति छिटो गरेँ मलाई पत्तै भएन र पनि नेटवर्क नभएकाले पेण्डिङ्गमा गएर बसिरह्यो र पनि मन अलि हल्का भयो । म जसका लागि समर्पित छु उस्को याद मलाई काफि थियो ।
कुन्साङ्ग काकाले बिकलदाईको सर सामान मलाई हस्तान्तरण गर्नु भयो आँखा भरी आँशु पार्दै । टिनको बाकसमा सानो चावी लगाइएको थियो त्यो चावी काकाले उहाँको प्राण पखेरु उडेपछि बन्धनहरु फुकाउने बेला जनै बाट निकाल्नु भएको रे । त्यहि चावीले बाकस खोलेँ, त्यसमा डायरीहरु थिए, लत्ता कपडाहरु थिए । दाई र म अफिसमा सँगै बसेर खिचेको छ बर्ष अगाडिको फोटो पनि थियो, छोरा छोरीको पासपोर्ट साइजको फोटो आफ्नो नागरिकताको प्लाष्टिकको खोल भित्र आफ्नै फोटोको लाइनमा मिलाएर राख्नु भएको थियो । लेख्दा लेख्दै मसि सकिएका डटपेनका खोराहरु पनि थिए र मैले एक पटक दाजुलाई उहाँको जन्मदिनमा दिएको सुनौलो कलम चाहिँ नलेखी राख्नु भएको रहेछ अझै पनि खोल भित्रै थियो ।
दाजुको जन्मदिनको दिनको याद गर्न मन लाग्यो । मलाई थाहा थियो उहाँको जन्मदिन र पनि उहाँलाई यो अवसर हो भनेर भनेको थिइन । दाजुलाई मैले कन्याम जाउँ भने किनकी झापाबाट सबभन्दा नजीकको रमणीय ठाउँ त्यहि थियो । घुमियो वरियो अनि साँझ बस्न फिक्कल बजार पुगियो, बजार सानै भए पनि चोटिलो थियो । साँझ अलिकति सोमरस पनि भिजाइयो ज्यानमा अनि दाजुलाई बल्ल यहि कलम अनि डायरी दिएर ह्याप्पी बर्थडे वीश गरेको थिएँ दाई एक्कासी झस्किए झैँ गर्नु भएको खुशी पीडा बिश्मय माया जति सबै मिसाएर अनुहार बिगार्नु भएको थियो ।
तिमिले याद दिलाई दियौ आफ्नै जन्मदिन जुन म आफैले बिर्सिसकेको थिएँ भनेर मलाई धन्यवाद दिनुहुन्थ्यो, म आफू मख्ख पर्न भन्दा उहाँको मनमा खुशी कसरी हुन्छ भन्ने ध्याउन्न मा हुन्थेँ सकेको लाइपरी गर्थेँ । उहाँको बाबा हुञ्जेल हरेक बर्ष पण्डित बोलाएर पुजा गरेरै जन्मदिन मनाउनु हुन्थ्यो रे । नयाँ कपडा जुत्ता ढाका टोपि अनि रसवरी, लालमन मिठाईहरु खुवाऊनु हुन्थ्यो रे जिवनको हरेक यस्ता १२ औँ खुड्कीला यसरीनै पार भएका अनि १३औँ खुड्कीला आउन भन्दा एक महिना पहिला आफ्नो बाबा लाई गुमाउनु भएको उहाँको कथाले मलाई पनि चिसो बनायो, कठ्याङ्ग्रिए म पनि । तर पनि यो श्रृँखला सकिएको धेरै बर्ष पछि तिमिले मलाई अमूल्य उपहार दियौ निशान यस्को म केहि सँग तुलना गर्न सक्दिन । मैले आफ्नो जन्म दिनको झल्को छोराछोरिहरुको जन्म दिन पारेर मेटाउँछु भन्दै रापिनुहुन्थ्यो मैले उहाँको ग्लासमा आइसको एउटा ढिको थपेर अलि सेलाउँथेँ ।
आज उहि दाजु मेरो साथ छोडेर कहिले नफर्किने यात्रामा महा प्रस्थान गर्नु भएको छ । सँझेर सँझिनसक्नु पहिरो गएको छ मनमा अब म के गरु कसो गरुँ भन्ने सोच्न पनि सकिरहेको छैन म । बाकसमा भएका उहाँका नीजि सामानहरु मैले काकालाई नै फिर्ता गरेँ बाकस सहित मैले मात्र उहाँले लेखेका डायरीहरु अनि कापिहरु मात्र साथमा लिएँ अनि कलम पनि काकालाई नै दिएँ किनकी मैले दिएको निशानी आफैले फिर्ता लिन मन मानेन । काकाले पनि उहाँले चलाएका सबै सामानहरु शिशाको दराज बनाएर सबैले देख्ने गरेर राख्ने भन्नु भयो यसमा भने मलाई गौरव अनुभूति भयो किनकी यो गाउँबासीहरुले उहाँलाई मृत्युपर्यन्त पनि याद गरिरहेको र गरिरहोस भन्ने लाग्यो । अब बिकल सरको नियाश्रो तिमिले मेटिदिनु पर्छ निशान भलै तिमि बर्षमा कम्तीमा एकपटक मात्र भए पनि आऊ, हामिलाई यत्ति भए पुग्छ हामिले केबल तिमिमा मात्र बिकल सरको झल्को पाउँदछौँ भन्नु हुँदा मैले पनि सहर्ष स्वीकारेँ । किनकी म पनि यो गाउँको एउटा अभिन्न हिस्सा हुन पाएँ भनेर ।
मलाई कति बेला यहाँ बाट फर्कुँ अनि सभ्यतालाई सबै यो गाउँको कथा अनि बिकल दाजुको कथा सुनाउँ जस्तै भएको थियो । सभ्यता नियाश्रो मानीरहन्थी म कतै बाहिरफेर हिँडे भने, कहाँ गयो के गर्यो भन्ने चिन्ता उसलाई भइरहन्थ्यो । उसले लिएको चासो र मायाले मलाई उर्जा थपिदिन्थ्यो अनि त काममा पनि मन लगाउन सक्थेँ । सबै दिनहरु यस्तै बित्दैनथे, स सानो कुरामा भनाभन भइरहन्थ्यो । हाम्रा कुराका कन्थाहरुले त लाग्थ्यो हामिले एक अर्कालाई चिनेकै रहेनछौँ जस्तो लाग्दथ्यो ।
उस्ले घर छोडेर कतै बजार तिर वा काममा हिँडि भने वा कार्यालयको काममा हिँडेको बेला मलाई लामो समय सम्म पनि वास्ता नगरे जस्तो लाग्थ्यो, सञ्चारका बिभिन्न माध्यमहरु हुँदा पनि उस्ले नजाने जस्तो गरेर टारिदिन्थी तर मलाई असह्य हुन्थ्यो । म टुट्थेँ घरी घरी अनि जोडिन्थेँ बडा सकसले मात्र । कहिलेकाहिँ मनभरी भएर गुनासो गर्दा उल्टै म सँग चित्त बुझेन भने अर्कै खोज भन्न पनि पछि हट्दिनथी तर म चाहिँ त्यसो भन्न आँट नै गर्दिनथेँ । आफ्नै जिवन अनि परिवेशहरुलाई हेर्ने मानिसको आ–आफ्नै तौर तरिका हुँदो रैछ र पनि यसमा म नै कमलो मन भएको कम्जोर मानिस हुँ जस्तै लाग्थ्यो ।
गाउँबाट बिदा लिएर म घर फर्किने जोहो गर्न थालेँ गह्रुँगो मन लिएर, बिकल दाईको अधूरो याद लिएर । डायरीका हरेक पन्नाहरुमा हरेक उपकथाहरु थिए उहाँका जिवनका वास्तविक भोगाईहरु । बास्तवमै दाजु हँसिमजाक गर्ने जिवनलाई सरल बनाएर बाँच्न खोज्ने मानिस हुनु हुन्थ्यो र उहाँलाईनै जिवनको कठिन यात्रा भोग्नु पर्यो । हुन त जन्मोप्रान्त नै उहाँका एक खाले ग्रहणहरु शुरु भइसकेका थिए र पनि बैबाहिक जिवन सफल हुन सकेन, जिवनदेखि बिक्षिप्त भएर बैबाहिक जिवनबाट सन्यास लिनु भयो र केहि समयको कष्टता पछि रिभान गाउँको साथले उहाँको उत्तरार्ध चाहिँ अति सफल अनि सार्थक रह्यो । उहाँका सबै प्रयासहरु जिवन बनाउने सफल नभएपछि आफ्नै कपालमा कात्रो भिरेर आफ्नै मलामी हिँड्नु भएका मेरा अतिप्रिय दाजु साँच्चिकै महा प्रस्थान गर्नु भएको छ । गाउँलेहरुलाई दुख नदिईकन ३–४ घण्टाको अन्तरालमा जानुभो रे भन्दा सुनेँ उहाँले आफूले जिउँदो हुँदा त कसैलाई दुख दिनु भएन प्राण त्याग्ने बेला पनि केहि सुसार गर्न परेन कसैले हाँसि हाँसि बिदा हुनु भएछ ।
जिवनमा अँश हुँदा हुन, धेरै बर्ष लाग्दो हो यो इहलिला समाप्त हुन तर साराँशमा जिवनको अर्थ भनेको मृत्यु रहेछ अनि त्यस भन्दा पछि सँझनाहरु नै रहेछन त्यसको पछि पछि सहनु पर्ने बाध्यता रहेछ । दाजु बाँचुञ्जेल यस्तो दिनको म कल्पना पनि गर्न सक्दिनथे आज त्यहि भोग्न परिरहेछ । दाजुका पनि पर्दा पछाडिका जिन्दगी हरु थिए होलान, रोमाण्टिक जिन्दगीका केहि छालहरु थिए होलान तैपनि यि सबैलाई निस्तेज पार्नु भयो । म मा अहिले पनि यो प्रश्न किन यत्ति धेरै तिरष्कार गर्नु भयो आफ्नै चाहना हरुलाई किन तिलाञ्जली दिनु भयो आफ्नै जिन्दगीलाई । उहाँ जस्तो सक्षम मानिसको खाँचो थियो देशलाई मैले दाजुको जिवनबाट सिकेको के हो भने मानिस आफैमा खुशी र सुखी हुन सकेन भने उस्ले केहि गर्न सक्दैन रहेछ, मनको खुशी जस्तो केहि पनि रहेनछ । जिन्दगी नाताले बाँधिदैन मायाले सद्भावले बाँधिन्छ भन्ने सावित गरिदिनु भयो । मैले दाइको जस्तो बैबाहिक जिन्दगी भोग्न नपरोस, सभ्यताले मेरो अन्तरमनलाई चिनोस म उ भित्र समाहित हुन सकुँ नत्र यसमा पनि केहि खटपट भयो भने म पनि भाँडिन्छु भन्ने ज्ञान भयो ।
मेरो आदरणिय बिकल दाजुलाई हार्दिक श्रद्धान्जली दिन चाहन्छु उहाँको आत्माले स्वर्गमा पनि राम्रो सम्मानित ठाउँ पावोस । दाजुका पाण्डुलीपिहरुलाई यहाँहरु माझ म उचित समयमा कथाको रुपमा होइन सम्पूर्ण पुस्तककाकार रुपमा पस्किने प्रयासमा छु । हजुरहरुको साथ पाएमा यो अभिभारा पक्कै पुरा गर्ने छु । प्यारी सभ्यताको अपार माया ममताले मेरो यो अभिभारालाई पुरा गर्न सहयोग पुग्ने छ, उसै सँग उसैका लागि समर्पित यि हरफहरु फेरि भन्छु म उसै भित्र खेलिरहन पाउँ जुनी भर ।
